“Chorjev” nomining kelib chiqishi
Chorjev tumani — Amudaryo bo‘yida joylashgan, Turkmanistonning eng muhim aholi manzillaridan biridir. Bu hudud tarixiy va strategik jihatdan katta ahamiyatga ega. Tuman nomining kelib chiqishi faqat ma’muriy atama bilan bog‘liq emas, balki hududning tarixiy va geografik xususiyatlari bilan ham bevosita aloqadordir.
Ilmiy tadqiqotlarga ko‘ra, “Chorjev” nomi qadimgi forscha so‘zlardan kelib chiqqan. Fors tilida čār — “to‘rt”, jūy esa “suv yo‘li” yoki “ariq” degan ma’noni anglatadi. Bu ikki so‘zning qo‘shilishi natijasida “to‘rt suv qo‘shiladigan joy” yoki “to‘rt ariqli hudud” degan ma’no yuzaga keladi. Bu ma’no hududning geografik tuzilishiga to‘la mos keladi, chunki Chorjev atrofida Amudaryodan ajralib chiqadigan bir necha yirik sug‘orish kanallari mavjud bo‘lgan; ular dehqonchilik yerlari uchun suv manbai bo‘lib, hududning iqtisodiy hayotida muhim rol o‘ynagan.
Tarixiy manbalarda Chorjev nomi turli fonetik shakllarda uchraydi: Chirchuy, Charjuy, Chardzhui / Chardzhou. Bu variantlarning barchasi nomning forscha kelib chiqishini tasdiqlaydi va vaqt o‘tishi bilan turkiylashgan fonetik ko‘rinishlarini aks ettiradi. Sovet davrida shaharning nomi Chardjov (Chardzhou) tarzida yozilgan bo‘lib, bu ham nomning tarixiy-fonetik davomiyligini ko‘rsatadi.
Ba’zi tarixchilar muqobil talqin sifatida Chorjev nomi “to‘rt yo‘l kesishadigan joy” degan ma’noni ham anglatishi mumkinligini aytadilar. Bu fikr hudud o‘rta asrlarda to‘rtta asosiy savdo yo‘li — Xorazm, Buxoro–Samarqand, Marv va Kerki–Afg‘oniston — kesishgan yirik markaz bo‘lganiga asoslanadi. Biroq ilmiy nuqtayi nazardan eng ko‘p qabul qilingan talqin — nomning forscha “to‘rt suv” ma’nosidan kelib chiqqanligi haqidagi fikrdir.
