Karaciğer kanseri: Vakaların %60’ı önlenebilir — bilim insanları uyarıyor

The Lancet dergisinin komisyonunun yaptığı araştırmaya göre, 2050 yılına kadar dünyada karaciğer kanseri vakalarının sayısı iki kat artarak 1,5 milyona ulaşabilir. Ancak bilim insanları, vakaların %60’ına kadar olan kısmının yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebileceğine dikkat çekiyor.

Karaciğer kanseri — tehlikeli ve yaygın bir hastalık

Karaciğer kanseri, dünyada en çok görülen kanser türleri arasında altıncı sırada yer alıyor ve ölüm oranı bakımından üçüncü sırada bulunuyor. Bu kanser türünün tedavisi zor; hastaların sadece %5-30’u beş yıl yaşayabiliyor. Erkekler, kadınlara göre bu hastalıktan 2-3 kat daha fazla etkileniyor.

Başlıca nedenler

Başlangıçta bu kanser genellikle B ve C hepatit virüsleri ya da alkol kullanımı ile ilişkilendiriliyordu. Ancak son yıllarda obezite — yani alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) — en önemli sebep olarak öne çıktı. Günümüzde dünya genelinde yetişkinlerin %40’ında NAFLD bulunuyor ve bunların üçte birinde hastalığın daha tehlikeli bir formu olan steatohepatit ortaya çıkıyor. Doktorlar bu durumu “sessiz katil” olarak adlandırıyor, çünkü belirti vermeden karaciğer sirozuna ve sonrasında kansere dönüşüyor.

İstatistikler ve gelecek tahminleri

• Alkol ve sirozla ilişkili kanser vakalarının payı 2022’de %19 iken 2050’de %21’e çıkacak.

• Hepatit B kaynaklı vakalar %39’dan %37’ye düşebilir.

• Hepatit C kaynaklı vakalar ise %29’dan %26’ya gerileyebilir.

Ne yapılmalı?

Bilim insanları, yaşam tarzı değişikliklerinin — alkolden kaçınmak veya sınırlamak, doğru beslenmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak — karaciğer kanserini önleyebileceğini vurguluyor. Bu önlemlerle her yıl yeni vakalar %2-5 oranında azalabilir ve 25 yıl içinde 17,3 milyon karaciğer kanseri vakası önlenerek 15,1 milyon kişinin hayatı kurtarılabilir.

Ancak zorluklar var

Bu önerilerin uygulanması zor. Örneğin, dünya genelinde karaciğer kanseri vakalarının %42,4’ü bulunan Çin’de 1990-2021 yılları arasında bu kanserin görülme oranı yılda sadece %0,3 azaldı. Avrupa ve Kuzey Amerika’da ise tersine, yılda %1-2,8 oranında artış görülüyor. Bunun nedeni ise artan alkol tüketimi ve NAFLD hastalarının sayısındaki yükseliş.

Önlemek ne kadar mümkün?

“Naked Science” dergisinin daha önce belirttiği gibi, son 50 yılda obezite laboratuvar ortamında geliştirilen hayvanlarda bile ortaya çıktı. Bu durum sadece beslenme ya da hareketle değil, kontrolü zor olan başka faktörlerin de etkili olduğunu gösteriyor. Bu nedenle Lancet komisyonunun önerilerini hayata geçirmek daha da zorlaşıyor.