Karaciğer Kanseri: Vakaların %60’ı Önlenebilir — Bilim İnsanları Uyarıyor
The Lancet dergisinin komisyonunun yaptığı araştırmaya göre, 2050 yılına kadar dünyada karaciğer kanseri vakalarının sayısı iki kat artarak 1,5 milyona ulaşabilir. Ancak araştırmacılar, bu vakaların en az %60’ının yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebileceğini belirtiyor.
Ölümcül ve Yaygın Bir Hastalık
Karaciğer kanseri, dünya genelinde en yaygın altıncı kanser türü ve kanserden ölüm oranlarında üçüncü sırada yer alıyor. Tedavisi zor olan bu kanser türünde, beş yıllık yaşam oranı sadece %5 ile %30 arasında değişiyor. Erkekler, kadınlara göre 2-3 kat daha fazla etkileniyor.
Başlıca Risk Faktörleri
Karaciğer kanseri geleneksel olarak hepatit B ve C virüsleri ile aşırı alkol tüketimine bağlı olarak görülüyordu. Ancak son yıllarda obezite, yani alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) önemli bir risk faktörü olarak ortaya çıktı. Dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık %40’ında NAFLD bulunuyor ve bunların üçte birinde daha tehlikeli bir türü olan steatohepatit gelişiyor. Doktorlar bu durumu “sessiz katil” olarak adlandırıyor; çünkü belirtiler fark edilmeden ilerleyip siroz ve sonunda kansere dönüşebiliyor.
İstatistikler ve Tahminler
-
Alkol ve siroza bağlı vakaların oranı 2022’de %19 iken, 2050’de %21’e yükselecek.
-
Hepatit B kaynaklı vakalar %39’dan %37’ye düşebilir.
-
Hepatit C kaynaklı vakalar ise %29’dan %26’ya gerileyebilir.
Ne Yapılabilir?
Araştırmacılar, yaşam tarzında yapılacak değişikliklerin — alkol tüketiminin azaltılması veya tamamen bırakılması, dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin artırılması — riski önemli ölçüde azaltabileceğini belirtiyor. Bu değişiklikler, karaciğer kanseri görülme sıklığını yılda %2–5 oranında azaltabilir, önümüzdeki 25 yıl içinde 17,3 milyon yeni vakayı önleyebilir ve yaklaşık 15,1 milyon hayat kurtarabilir.
Ancak Büyük Zorluklar Var
Bu önerilerin uygulanması kolay değil. Örneğin, dünya genelindeki karaciğer kanseri vakalarının %42,4’ünün görüldüğü Çin’de, 1990–2021 yılları arasında yıllık azalma sadece %0,3 oldu. Avrupa ve Kuzey Amerika’da ise hastalık oranları yıllık %1–2,8 arasında artıyor. Bunun başlıca nedeni, alkol kullanımı ve NAFLD hastalarının sayısının artmasıdır.
Önleme Gerçekçi mi?
Naked Science dergisinin daha önce bildirdiği gibi, obezite salgını son 50 yılda laboratuvar hayvanlarını bile etkiledi; bu da diyet ve fiziksel aktivitenin ötesinde kontrolü zor faktörlerin varlığına işaret ediyor. Bu durum, The Lancet Komisyonu’nun önerilerinin uygulanmasını daha da karmaşık hale getiriyor.
