“Kumlu Gelin”in Kaderi

Bazı eserler zamanla halk arasında anlatılan efsanelere dönüşür. Ortaya çıkışları hakkında anlatılan hikayelerle birlikte, halk içinde farklı anlamlar kazanırlar. Şair Kerim Gurbannepesov’un ünlü şiiri “Kumlu Gelin” de bu tür eserlerden biridir. Bu şiirin, bir zamanlar şarkıya dönüştüğünü ve ortaya çıkışı hakkında duyduğum bir hikayeyi paylaşmak istedim.

Şair Kerim Gurbannepesov, 1952 yılında eski Uzboy Nehri kıyılarında bir yaratıcı yolculuğa çıkar. Yolculuğu, günümüz Balkan bölgesindeki Bereket ilçesinin Yasga köyü üzerinden geçer. Şair bunu “Çöl Kızı” adlı şiirinde şöyle anlatır:
“Kanatların altından göründü,
Eski Yasga, zengin Yasga.”

Bu şiirde, şair Uzboy boyunca dönerek uçuşlarını ve uzakta yalnız duran beyaz bir evin üzerinden geçmelerini tasvir eder. Şairin anlattığına göre, o evden “otuz beş yaşlarında, Palvan gibi güçlü bir görünüşü olan” bir gelin çıkar ve misafirleri karşılar. Soğuk çay ve ekmek ikram eder. Kerim Ağa, gelinin ailesi hakkında sorar. Gelin, eşinin savaşa gidip geri dönmediğini, tek kızının ise şehirde okuduğunu söyler. Sıcak bir havada şair, deve ayaklarının serinliğinden etkilenir ve bu asil kadına ithafen “Kumlu Gelin” şiirini yazar.

Bu hikayeyi, Kerim şair ve yol arkadaşlarına çay ikram eden gelin, Tajigül’den dinledik. Ona göre, Tajigül 1917 yılında doğmuş, babasının adı Tenli, annesinin adı Hanım’dır. Tajigül’ün dört erkek kardeşi — Aly, Hangeldi, Bazar, Amanjan — ve iki kız kardeşi — Amansoltan, Gülsoltan — varmış. Büyük Vatanseverlik Savaşı’na gidip geri dönmeyen eşi Polat, Ahal vilayetinin Tejen şehrinde doğmuş. Tajigül, kızı Gözel ile birlikte Yasga köyüne gelmiş. Tüm hayatını tek kızı Gözel’e sevgiyle bağlayıp, eşinin yolunu gözleyerek geçirmiş. Tajigül 1975 yılında vefat etmiş. Bugün, sevgi ve umutla dolu Tajigül’ün evi, Polat Ağa — Gözel’in babasının adını taşıyan evlatları tarafından sahiplenilmekte.