MÜRZEBEG GALA – TARİHİ VE KÜLTÜREL ANIT
Kerki ilçesindeki tarihî ve kültürel miras alanları arasında, Mürzebeg Gala, Omar Gala ve Gyzylýak Gala gibi arkeolojik sit alanları özel bir yere sahiptir. 20. yüzyılda, W. Pilipko, T. Hojanyýazov, H. Ýusupow ve G. Gutlýýew gibi tanınmış arkeologlar bu kadim yerlerde önemli bilimsel kazılar yürütmüşlerdir.
Mürzebeg Gala, Kerki'nin batı ucunda, Karakum Nehri'nin sol kıyısında yer alan en büyük arkeolojik miraslardan biridir. Antik yerleşim, büyük bir tepe üzerine kurulmuş olup, ihtişamlı duvar kalıntıları sayesinde uzaktan bile fark edilir.
Tarih bilimleri doktoru ve arkeolog Dr. V. N. Pilipko, 1976 yılında “Amu-Derya Bölgesindeki Partlar Dönemi Paraları Çalışması” başlıklı makalesinde (Turkmenistan Anıtları, Sayı 2) Mürzebeg Gala’daki ilk yerleşimlerin milattan önce 3.–2. yüzyıllara kadar uzandığını ve şehrin milattan sonraki ilk yüzyıllarda özellikle geliştiğini belirtmiştir. Bu bilimsel veriler, 1975 yılında Türkmenistan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü tarafından yürütülen arkeolojik kazılarla teyit edilmiştir.
Kazıların kapsamı sınırlı olsa da, ortaya çıkan zengin arkeolojik malzeme sayesinde antik kentin yaşayışı yeniden şekillenebilmektedir. Dr. Pilipko’nun vurguladığı gibi, Mürzebeg Gala’nın tarihî kökleri, birçok yüzyıla yayılmaktadır. Eserlerin bir kısmı şu anda Kerki Tarih ve Yöre Bilimi Müzesi, yerel 12. ortaokul ve “Kerki” Tarihî-Kültürel Koruma Alanı’nda sergilenmektedir.
Yerleşim, büyük bir tepe ve çevresindeki yıkılmış yapı kalıntılarından oluşan bir kale şehridir. Kazılarda seramik ve cam kap parçaları, tuğla kalıntıları ve kerpiç yapılar ortaya çıkarılmış olup, bunlar burada gelişmiş bir kent yaşamının varlığına işaret etmektedir.
Mürzebeg Gala, Büyük İpek Yolu güzergahında, Harezm’den Hindistan’a uzanan ticaret yolunda yer aldığı için stratejik bir ticaret merkeziydi. Tüccar kervanları bu noktadan geçerken yerel halkla ticari ilişkiler kurmuş, şehrin ekonomik ve kültürel gelişimine katkı sağlamıştır. Şehrin canlı yaşamı, ulakların sesleri ve yerel müzisyenlerin ezgileriyle can bulmuştur.
Yerleşim, erken ve geç orta çağ dönemlerinde de gelişimini sürdürmüştür. Kazılarda bulunan Part ve Kushan paraları, insan figürleri, seramik ve cam kaplar, boncuklar ve boyalı çanak çömlek gibi unsurlar, Türkmenistan’ın güneydoğusunun antik tarihi, etnografisi, mimarisi, ekonomisi ve kültürel yapısı hakkında bilgi sunmaktadır.
Bugün, Mürzebeg Gala’da arkeolojik çalışmalar devam etmektedir; bu, Türkmenistan’ın görkemli geçmişini daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olmaktadır.
Millî tarihî ve kültürel mirasımızın araştırılması, korunması ve dünya çapında tanıtılması hususunda büyük hizmetleri bulunan Kahraman Arkadag ve Arkadaglı Kahraman Serdar’ın ömürlerinin uzun olmasını dileriz! Yurt ve halk için yürüttükleri büyük hizmetler daim olsun!
