Pirinç: Gıda Güvenliğinin Önemli Temeli

Pirinç tarımı, ülkemizin gıda güvenliği, tarımsal üretimi ve kırsal kesim halkının yaşamını sağlayan önemli bir sütundur. Bu nedenle, pirincin bilimsel temellere dayalı agro-teknik yöntemlerle geliştirilmesi, yetiştirilmesi ve etkin yönetimi büyük önem taşır.

Pirinç, temel gıda ürünlerinden biri olup, yüksek veriminin artırılması ülkede gıda güvenliğinin sağlanmasında çok önemli bir rol oynar. Pirinç tanesi, insan sağlığı için gerekli olan protein, nişasta, yağ, faydalı amino asitler, çeşitli mineral maddeler ile B1, B2 ve B6 vitaminlerini içerir. Tanesinin kabuğunda %13-14 oranında protein bulunur, bu da besin değerini gösterir.

Pirinç tarımı özellikleri
Pirinç tarımının önemi yüksektir. Hafif tuzlu topraklarda bile iyi gelişir ve yüksek verim verir. Bu durum, tuzlu toprakların iyileştirilmesi ve yeniden tarıma kazandırılması için de fırsat sağlar. Agro-teknik tedbirler zamanında yapılırsa, pirinç hektar başına 100 sentnerden (yaklaşık 10 ton) fazla verim verebilir.

Bilimsel çalışmalar ve yerel çeşitler
Şu anda Türkmenistan Tarım Bakanlığı’nın Tahıl Araştırma Enstitüsü bilim insanları yüksek verimli ve kaliteli pirinç çeşitlerini geliştirmek, test etmek ve üretime kazandırmak konusunda başarılı çalışmalar yürütmektedir.

Üretime kazandırılan pirinç çeşitleri arasında “Uzros-59”, “Nöküs-2”, “Karakalpakistan”, “Avangard”, “Tolmas” ve “Bereket” yer almaktadır. Günümüzde özellikle “Uzros-59”, “Nöküs-2”, “Avangard” ve “Bereket” çeşitleri yaygın şekilde yetiştirilmektedir.

Ekim ve agro-teknik uygulamalar
Ülkemizde pirinç, Daşoguz bölgesinde ilkbaharda, Lebap bölgesinde ise yaz mevsiminde ekilmekte ve yüksek kaliteli verim alınmaktadır. Şu sıralar pirinç tarlalarında sulama, ek besleme gibi agro-teknik işlemler uygulanmaktadır.

Pirinç sulama yıllık normları, ekilen çeşidin gelişim evresine ve toprak yapısına bağlı olarak hektar başına 22 bin ile 28 bin metreküp arasında değişmektedir. Sulamada suyun derinliği önce 10–15 cm, sonra 20–25 cm arasında olmalıdır. Tohum ekildikten sonra tarlalar 8–10 cm derinliğinde suyla doldurulur ve 8–10 gün bu seviyede tutulur.

Tohumlar filizlenip 1–2 yaprak çıkardığında su seviyesi 3–5 cm’ye düşürülmesi tavsiye edilir. Hasada yaklaşıldığında sulama bırakılır. Sulamanın aniden kesilmesi bitkilerin devrilmesine sebep olabilir, bu yüzden su yavaş yavaş azaltılmalıdır.

Modern gübreleme ve büyümeye etkisi
Pirinç gelişim döneminin başından itibaren besin maddelerine yüksek talep gösterir, özellikle filizlenme ve başaklanma döneminde bu talep daha da artar. Bu yüzden pirinç gelişim döneminde iki kez mineral gübre ile beslenir:

1. kez — filizlenme döneminde

2. kez — 15–20 gün sonra

Her seferinde hektar başına:
150 kg üre (karbamid)
250 kg süperfosfat gübresi verilir.

Eğer üre yeterli değilse, ikinci beslemede amonyum nitrat kullanımı da etkili olur.

Hasat: hazırlık ve yöntemler
Pirinç hasadında makinelerin kolayca hareket etmesi için tarlaların kenarları düzeltilir. Ayrıca tarlaların içindeki geçici setler ve çukurlar da düzeltilmelidir.

Eğer pirinç taneleri iyi olgunlaşmışsa, doğrudan biçerdöverle hasat yapılır. Buğday hasadından sonra ekilen pirinç genellikle 1–25 Ekim tarihleri arasında olgunlaşır ve bu dönemde hasat edilir.