Amuderya – Doğanın Yarattığı Muhteşem Bir Zenginlik

Su, doğanın en güzel zenginliklerinden biridir. Yeryüzünün %70’ini kaplar ve yaşamın kaynağı olarak görülür. Ülkemizde kurak iklim koşullarının egemen olması suyun önemini daha da artırmaktadır. Halkımız suyu bilinçli bir şekilde kullanır, her damlasını altın tanesi gibi görür. Su varsa hayat vardır.

Amuderya, Orta Asya’nın en bol suya sahip nehirlerinden biridir. Kaynağını Pamir Dağları’ndaki buzullardan alır. Afganistan, Tacikistan, Özbekistan gibi komşu ülkelerden ve yaklaşık 800 kilometre boyunca Türkmenistan’dan geçer. Birçok araştırmacı, nehrin adının eski çağlarda ünlü Amul şehriyle bağlantılı olduğunu belirtmektedir.

Tarihte bu nehir Oguz Nehri, Oks, Ceyhun ve Vehrud gibi çeşitli isimlerle anılmıştır. Tarihçiler N. Muravyov ve O. Jalmenov’un eserlerinde Amuderya’nın Akjaderýa kanalı üzerinden Arol Gölü’ne aktığı belirtilmektedir. Bu görüş, 1025 yılında yaşayan Harzemli bilim adamı Ebu Reyhan Biruni tarafından da desteklenmektedir.

Zamanla tektonik olaylar nedeniyle nehrin yönü değişmiş, 13. yüzyıldan 15. yüzyılın ikinci yarısına kadar Hazar Denizi’ne aktığı, daha sonra tekrar Aral’a yöneldiği kaydedilmektedir.

Amuderya, eskiden geniş toprakları sulamış, göller ve dereler oluşturmuştur. Kurak dönemlerde bazı kolları kurumuş ve yönünü değiştirmiştir. Kum ve alüvyon birikimi nehrin yatağını yumuşatmış ve yön değişikliğine neden olmuştur. Taşıdığı tortular suya kahverengimsi bir renk verir, bu maddeler toprağın verimliliğini artırır.

Nehrin bol suyu, kıyısında yaşayan halkın refahına katkı sağlamıştır. Tatlı su, tarım, hayvancılık, sanayi ve genel olarak ekonominin her alanında büyük rol oynamıştır. Binlerce yıldır bu nehir dostluk ve kardeşliğin sembolü olmuştur. Aynı zamanda ülkemizin en önemli su kaynaklarından biridir ve Karakum Kanalı bu nehirden doğar.

Yeni Dönemin Dirilişi döneminde, güçlü su kaynaklarımız halkımıza refah, mutluluk ve kalkınma getirmektedir. Jeýhun’un doğal olarak bölgeyi sağ ve sol yakalara ayırması su yönetimini iyileştirmiştir.

Bugün, Kahraman Arkadag ve Arkadaglı Kahraman Serdar’ın gayretleri sayesinde Amuderya’nın suları yeşeren, çiçek açan topraklara can vermektedir. Halkımızın yaşam koşulları her geçen gün iyileşmektedir.

Bu nehrin doğayı güzelleştirmedeki ve biyolojik çeşitliliği artırmadaki rolü büyüktür. Özellikle balıkların ve kuşların çeşitliliğinin artmasında önemi büyüktür. Bu doğal güzelliği korumak her vatandaşın kutsal görevidir.