Bilim İnsanları Diyabetin En Tehlikeli Komplikasyonlarından Birini Erken Tespit Etmenin Yolunu Buldu
PNAS: Japon bilim insanları, diyabete bağlı iltihaplanmaları erken dönemde tespit etmeye yarayan, retinadaki bağışıklık hücrelerini invaziv olmayan bir yöntemle izleme tekniği geliştirdi. Çalışmanın sonuçları PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) dergisinde yayımlandı.
Diyabetik retinopati, şeker hastalığının en tehlikeli komplikasyonlarından biri olup, dünya genelinde körlüğün önde gelen nedenlerindendir. Daha önce bu hastalığın retina damarlarının zarar görmesiyle başladığı düşünülüyordu. Ancak yeni araştırmalar, iltihaplanma ve hücresel bozulmaların damar hasarından çok daha önce başladığını ortaya koydu.
Bu süreçte kilit rol oynayan hücreler, retinayı sürekli izleyen bağışıklık hücreleri olan mikroglialardır. Diyabet durumunda mikroglia aktifleşerek iltihaplanma sürecini başlatır. Ancak bu hücrelerin canlı organizmadaki davranışlarını izlemek bugüne kadar neredeyse imkânsızdı.
Araştırmacılar bu sorunu çözmek için basit bir sistem geliştirdiler: baş sabitleyici bir aparat, özel üretilmiş kontakt lensler ve ticari olarak satılan bir objektif. Bu sistem sayesinde canlı farelerin retinasındaki mikroglia hareketleri uzun süreli ve net bir şekilde gözlemlenebildi.
Teknolojiyi kullanarak, araştırmacılar diyabetli farelerde mikroglianın dokular arasında görünür hasar belirtileri ortaya çıkmadan önce aktif hareket etmeye başladığını keşfetti. Bu da, iltihaplanma sürecinin hastalığın en erken evresinde başladığını ve tıbbi müdahale için en uygun zamanın bu olduğunu gösteriyor.
Araştırmacılar ayrıca tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan liraglutid ilacının etkisini incelediler. İlacın, diyabetli hayvanlarda mikroglia aktivitesini normalleştirdiği, sağlıklı olanlarda ise bu aktiviteyi azalttığı ama kan şekeri düzeyine etki etmediği görüldü.
Kobe Üniversitesi'nden nörofizyolog Yoshihisa Tatibana şöyle açıklıyor:
“Bu, liraglutidin mikroglia üzerinde doğrudan ve şeker kontrolünden bağımsız mekanizmalarla etkili olduğunu gösteriyor.”
Tatibana’ya göre bu yeni yöntem, yalnızca diyabetik retinopatiyi erken teşhis etmek için değil, aynı zamanda glokom ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi diğer göz hastalıklarını araştırmak için de kullanılabilir.
“Gelecekte bu teknolojinin kliniklerde, göz yoluyla sistemik hastalıkları teşhis etmek için non-invaziv bir yöntem olarak kullanılmasını umuyoruz,” diyor araştırmacı.
“Retina, sinir ve bağışıklık sistemi süreçlerine açılan eşsiz bir pencere olabilir.”
