Lebap Vilayetinin Köýtendag İlçesinde Şifalı Kızılcık (Cornus L.) Geniş Ölçüde Yetiştiriliyor
Türkmenistan’da birçok şifalı bitki türü başarıyla yetiştirilmektedir. Bunlar arasında kızılcık (Cornus L.) özel bir yere sahiptir. Günümüzde bu bitki, Lebap vilayetinin Köýtendag ilçesinde doğal koşullarda yaygın olarak yetişmektedir ve yerel halk tarafından hem tıbbi hem de evsel amaçlarla kullanılmaktadır.
Köýtendag ilçesi, doğal zenginlikleri, dağlık alanları ve kendine özgü iklimiyle tanınır. Bu özellikler kızılcığın yetişmesi için son derece elverişli bir ortam yaratmaktadır. Yerel biyologlara göre, bölgedeki toprak yapısında organik madde ve mineral oranı yüksek olduğundan, bitkilerin şifalı özellikleri daha güçlüdür.
Kızılcık, kızılcıkgiller (Cornaceae) familyasına ait bir bitkidir ve genellikle bodur ağaç veya çalı formunda büyür. Boyu 1 ile 1,8 metre arasında değişebilir. Yaprakları eliptik, çiçekleri büyük ve beyaz renkte, meyveleri ise olgunlaştığında mor-siyaha döner.
Mart–Ekim ayları arasında çiçek açar ve meyve verir. Türkmenistan’da kızılcığın yedi türü bulunur; bunlardan biri de Türkmen kızılcığı olup Köýtendag bölgesinde yaygındır.
Bitkinin kabuğu, yaprakları, çiçekleri, meyvesi ve kökü şifalı amaçlarla kullanılır.
İçeriğinde şu maddeler bulunur:
-
C vitamini
-
Fenolkarboksilik asitler
-
Flavonoidler
-
Antosiyaninler
-
Kateşinler
Bu bileşikler bağışıklık sistemini güçlendirir, kan dolaşımını düzenler, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını iyileştirir.
Köýtendag sakinleri, bu bitkinin kökünden hazırlanan bitki çayının soğuk algınlığı, eklem ağrıları ve kalp hastalıklarında faydalı olduğunu belirtmektedir.
Kızılcık bölgede çoğunlukla doğal olarak yetişse de, son yıllarda yerel çiftçiler ve bahçıvanlar bu bitkiyi tarla koşullarında da yetiştirmeye başlamışlardır. Bitki tohum veya çelik yöntemiyle çoğaltılır. Temmuz ayında hazırlanan genç çelikler, yüksek nemli ortamda saklanır.
Kızılcık 4. yılında meyve vermeye başlar, soğuğa dayanıklıdır ve farklı toprak türlerinde yetişebilir. Ortalama ömrü 60–100 yıl arasında olup, uzun yıllar boyunca ürün verir.
Meyvelerinden reçel, şurup ve tatlı içecekler yapılır. Bahçecilikte ise canlı çit oluşturmak için yaygın olarak kullanılır. Köýtendag halkı bu bitkiyi süs amacıyla da yetiştirir; renkli meyveleri dağ eteklerine estetik bir güzellik katar.
Bitkinin doğal yetişme alanlarının korunması ve bilinçli toplanması oldukça önemlidir. Kızılcık, Lebap vilayetinin doğal şifalı zenginliklerinden biridir ve gelecekte ekolojik ve biyolojik projelerde değerlendirilebilir.
Bilimsel kaynaklara göre, kızılcık ekstraktları antioksidan ve iltihap giderici etkilere sahiptir. Bu da onun uluslararası ilaç sanayisinde kullanılma potansiyelini göstermektedir.
Lebap vilayetinin Köýtendag ilçesinde yetişen kızılcık (Cornus L.), ülkemizin doğal zenginliklerinden biridir. Tıbbi, besleyici ve süsleme değeri yüksek olan bu bitki, halk hekimliğinde yüzyıllardır kullanılmaktadır. Bilimsel olarak araştırılması ve sistemli şekilde yetiştirilmesi, ülkede doğal ilaç üretimi açısından önemli bir adımdır.
