Bola yashaydigan manzil bo‘yicha bolalar bog‘chasiga joylashtirish tartibi: huquqiy va amaliy asoslar

1. Maktabgacha yoshdagi bolalarning huquqlari

Turkmanistonning “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonunining 6-moddasida quyidagicha aytilgan:

"Har bir fuqaroga ta’lim olish huquqi kafolatlanadi. Har bir bolaga maktabgacha ta’lim olish imkoniyatini davlat ta’minlaydi."

Bu degani:

• Har bir maktabgacha yoshdagi bola bolalar bog‘chasiga joylashishga huquqli;

• Bola ota-onasi yoki qonuniy vakili bolaning yashash manzili bo‘yicha joylashgan bog‘chaga murojaat qilishi mumkin.

2. Bolalar bog‘chasiga joylashtirishning huquqiy asoslari

Quyidagi hujjatlar asosida bolalarni bog‘chaga qabul qilish tartibi belgilanadi:

• “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun;

• Fuqarolik kodeksi (ro‘yxatga olish, yashash joyi, qonuniy vakil masalalari);

• “Bola huquqlari to‘g‘risida”gi Qonun;

• “Sog‘liqni saqlash to‘g‘risida”gi Qonun;

• Ta’lim vazirligi hamda viloyat, tuman, shahar ta’lim bo‘limlarining tegishli yo‘riqnomalari va qarorlari.

3. Bog‘chaga joylashtirish tartibi

3.1. Kim murojaat qilishi mumkin?

• Bolaning ota-onasi;

• Qonuniy homiysi (vasiy);

• Bola yetim yoki ota-onasidan mahrum bo‘lgan taqdirda — davlat organlari.

3.2. Kimlar qabul qilinadi?

• 1 yoshdan 6–7 yoshgacha bo‘lgan bolalar;

• Bola doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatdan o‘tgan bo‘lishi lozim (propiska talab etiladi).

3.3. Kerakli hujjatlar:

1. Ota-ona yoki qonuniy vakildan yozma ariza;

2. Bolaning tug‘ilganlik haqidagi guvohnomasi;

3. Ota-onaning yoki homiyning pasporti (yashash manzili ko‘rsatilgan);

4. Tibbiy ma’lumotnoma (026U shakl);

5. Emlash varaqasi (063U shakl);

6. Bolaning yashash joyidan ma’lumotnoma (yoki uy-joy egasining tasdig‘i).

3.4. Navbatga qo‘yish tartibi

• Ayrim hududlarda elektron navbat tizimi mavjud;

• Katta shaharlarda esa arizalar ta’lim bo‘limlari tomonidan navbat asosida qabul qilinadi.

4. Joylashtirishda hisobga olinadigan mezonlar

• Yashash joyiga yaqinlik — bola uchun xavfsizlik va qulaylik;

• Bo‘sh o‘rinlar mavjudligi;

• Ota-onaning ish joyi (ba’zida ishlaydigan onalar uchun ish joyiga yaqin bog‘chalar tanlanadi);

• Maxsus ehtiyojlar — nogironlik, sog‘lig‘i bo‘yicha maxsus parvarishga muhtoj bolalar alohida guruhlarga qabul qilinadi.

5. Imtiyozli toifalar

Quyidagi bolalar imtiyozli ravishda bog‘chaga qabul qilinadi:

• Harbiy xizmatchilarning, huquqni muhofaza qiluvchi organlar xodimlarining bolalari;

• Ko‘p farzandli oilalar farzandlari;

• Yetim yoki ota-onasidan biri vafot etgan bolalar;

• Kam ta’minlangan oilalar farzandlari;

• Ishlaydigan onalar (ayniqsa davlat sektorida ishlovchilar uchun).

6. Agar bola mahalliy bog‘chaga qabul qilinmasa

Agar bola yashash joyidagi bog‘chaga qabul qilinmasa:

• Tegishli ta’lim bo‘limiga (shahar yoki tuman) yozma ariza bilan murojaat qilish mumkin;

• Alternativ variantlar (boshqa bog‘chalar) taklif etilishini so‘rash mumkin;

• Arizalar va rasmiy javoblar yozma shaklda saqlab qo‘yilishi lozim;

• Zarurat tug‘ilganda, bola huquqlarini himoya qilish uchun sudga murojaat qilish huquqi mavjud.

Bolaning yashash joyi bo‘yicha maktabgacha ta’lim olish huquqi — bu Konstitutsiya va Turkmaniston qonunlari bilan himoyalangan ta’lim olish huquqining muhim shakli hisoblanadi.

Davlat har bir bolaga ijtimoiy holatidan qat’i nazar bog‘chaga borish imkonini yaratishga harakat qiladi.

Imtiyozlar, ochiq navbat tizimi, shaffof qabul tartibi — bularning barchasi adolatli, teng va qonuniy muhitni yaratish uchun mo‘ljallangan.