Dengizga chiqish yo‘li bo‘lmagan rivojlanayotgan mamlakatlarning uchinchi BMT konferensiyasi: muammolar, dasturlar va rivojlanish istiqbollari

Konferensiya haqida umumiy ma’lumot

Uchinchi BMT konferensiyasi DYRM sohasidagi yutuqlarni baholash, mavjud muammolarni muhokama qilish va ushbu mamlakatlarni qo‘llab-quvvatlash uchun yangi tashabbuslarni ishlab chiqish maqsadida o‘tkazildi. Tadbirga 40 dan ortiq DYRM, xalqaro tashkilotlar, moliyaviy institutlar va ekspertlar vakillari qatnashdi.

Konferensiyaning asosiy maqsadi — DYRM muammolariga jahon miqyosida e’tibor qaratish va barqaror hamda integratsiyalashgan iqtisodiy model yaratish uchun xalqaro hamkorlikni mustahkamlash.

Dengizga chiqish yo‘li bo‘lmagan mamlakatlarning asosiy muammolari

• Transport va logistika muammolari: DYRM portlarga chiqish uchun tranzit mamlakatlarga bog‘liq bo‘lib, bu transport xarajatlarini oshiradi va kechikishlarga sabab bo‘ladi.

• Bozorlarga cheklangan kirish: Geografik cheklovlar sababli xalqaro savdoda to‘liq ishtirok etish qiyinlashadi.

• Infratuzilma yetishmovchiligi: Kam rivojlangan transport yo‘llari, omborlar va logistika obyektlari iqtisodiy o‘sishga to‘sqinlik qiladi.

• Global iqtisodiy va iqlim o‘zgarishlariga moyillik.

Konferensiyada muhokama qilingan asosiy dasturlar va tashabbuslar

1. Transport va tranzit infratuzilmasini rivojlantirish

   Asosiy mavzulardan biri DYRMni qo‘shni mamlakatlardagi portlarga va xalqaro bozorga bog‘lovchi transport yo‘laklarini yaxshilash edi, jumladan:

   • Yo‘llar, temir yo‘llar va transport markazlarini qurish va modernizatsiya qilish.

   • Temir yo‘l, avtomobil va ichki suv yo‘llarini birlashtiruvchi multimodal transport tizimlarini rivojlantirish.

   • Tranzit protseduralari va bojxona rasmiylashtirishini optimallashtirish.

   BMT ushbu sohada investitsiyalarni qo‘llab-quvvatlash va mintaqaviy muloqot platformalarini yaratish rejasini davom ettirmoqda.

2. Iqtisodiyotni diversifikatsiyalash

   Konferensiyada DYRM iqtisodiyotlarining ma’lum bir mahsulotga qaramligini kamaytirish va tashqi ta’sirlarga chidamliligini oshirish muhimligi tasdiqlandi. Diqqat quyidagilarga qaratildi:

   • Sanoat va qayta ishlash sohalarini rivojlantirish.

   • Xizmatlar sohasini, jumladan turizm va axborot texnologiyalarini kengaytirish.

   • Kichik va o‘rta biznesni moliyalashtirish va ta’lim orqali qo‘llab-quvvatlash.

3. Institutlarni kuchaytirish

   Xalqaro savdoda samarali ishtirok etish va global ta’minot zanjirlariga integratsiyalashish uchun hukumat idoralari va xususiy sektor malakalarini oshirish zarur. Dasturlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

   • Bojxona, logistika va xalqaro savdo sohasida mutaxassislarni tayyorlash.

   • Eksportni qo‘llab-quvvatlash markazlarini tashkil etish.

   • Qonunchilikni takomillashtirish va byurokratik to‘siqlarni kamaytirish.

4. Barqaror rivojlanish va iqlim o‘zgarishlariga moslashish

   Ishtirokchilar DYRMning iqlim o‘zgarishlariga nisbatan zaifligini ta’kidlab, yashil texnologiyalarni joriy etish zarurligini ta’kidlashdi. Tashabbuslar qatorida:

   • Qayta tiklanadigan energiya loyihalarini qo‘llab-quvvatlash.

   • Suv resurslarini muhofaza qilish va yer degradatsiyasining oldini olish.

   • Iqlim chidamliligini milliy rivojlanish strategiyalariga kiritish.

5. Moliyalashtirish imkoniyatlarini yaxshilash

   Xalqaro fondlar orqali moliyaviy yordamni kengaytirish va milliy kredit tizimlarini rivojlantirish mexanizmlari muhokama qilindi, jumladan:

   • Infratuzilma va innovatsiya loyihalari uchun maxsus kredit liniyalari va grantlar.

   • Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun xavf kafolatlari dasturlari.

   • Kichik va o‘rta biznes uchun moliyaviy imkoniyatlarni yengillashtirish.

Kutilayotgan natijalar va kelajak istiqbollari

Konferensiyada BMT a’zolariga va xalqaro hamjamiyatga yuqorida belgilangan dasturlarni amalga oshirish bo‘yicha tavsiyalar berildi. Asosiy ustuvor yo‘nalishlar quyidagilar:

• Xalqaro hamkorlik va mintaqaviy integratsiyani kuchaytirish.

• Barqaror transport yo‘laklarini yaratish.

• Innovatsiyalar va ekologik toza texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlash.

• DYRM muammolariga global e’tiborni oshirish.

Muhim natija sifatida ushbu masalalarni doimiy nazorat ostida ushlab turish va strategiyalarni doimiy yangilab borish uchun muntazam yig‘ilishlarni davom ettirish kelishib olindi.

Uchinchi BMT konferensiyasi dengizga chiqish yo‘li bo‘lmagan rivojlanayotgan mamlakatlarning o‘ziga xos to‘siqlarini yengishda davlatlar, xalqaro tashkilotlar va xususiy sektor kuchlarini birlashtiruvchi muhim platforma bo‘ldi. Kelgusi yillarda ushbu dasturlarning samarali amalga oshirilishi DYRM aholisi turmush darajasining oshishiga va ularning global iqtisodiyotga integratsiyasiga yordam beradi.