Inson miyasi qancha xotiraga ega? Va nima uchun bu raqam emas, uning ishlashi muhim
Inson miyasi — eng kuchli “kompyuterlardan” biri, lekin u biz yaratgan qurilmalardan butunlay boshqacha ishlaydi. Olimlar miya qancha ma’lumot saqlay olishini hisoblashga harakat qilishgan, ammo ilm oldinga siljigan sayin ayon bo‘layapti: xotira bu shunchaki “saqlash” emas.
2,5 petabayt — haqiqatmi yoki afsona?
Tadqiqotlarga ko‘ra, miyada joylashgan har bir sinaps taxminan 4,7 bit ma’lumot saqlashi mumkin. Sinapslar sonini hisobga olsak, bu 2,5 petabaytgacha yetadi. Bu butun internet hajmiga teng!
Lekin bu raqamlar ham faqat taxmin. 2024-yilda MIT olimlari miyada joylashgan astrotsitlar — yulduz shaklidagi hujayralar — ham axborotni qayta ishlashda ishtirok etishi mumkinligini ilgari surishdi. Bu esa miyadagi xotira tizimi yanada murakkabligini ko‘rsatadi.
Miya — fleshka emas
Odatda biz xotirani “qattiq disk” kabi tasavvur qilamiz: yozamiz, saqlaymiz, qayta ochamiz. Ammo real hayotda bu boshqacha. NYU professori Nikolay Kukushkin ta’kidlaydi:
"Xotira — bu arxiv emas, bu qaror qabul qilish vositasi."
Bizning xotiralarimiz vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradi — bu esa normal holat. Siz 2007-yilgi tug‘ilgan kunda qizil ko‘ylakda bo‘lgandek eslagan bo‘lishingiz mumkin, aslida u ko‘k bo‘lgan.
Unutish — foydali jihat
Bugungi kunda biz axborotga to‘lib ketganmiz — yangiliklar, reklama, ijtimoiy tarmoqlar. Agar biz hammasini eslab qolganimizda, miyamiz “muzlab” qolgan bo‘lardi. Unutish — bu kamchilik emas, moslashuv mexanizmi.
Xotira hayotni “yozib olish” uchun emas, tirik qolish uchun shakllangan: qayerda ovqat bor, qanday xavfdan qochish kerak — mana shularni eslab qolish muhim.
Xulosa: Hajm emas, maqsad muhim
Ha, inson miyasi 1 dan 2,5 petabaytgacha ma’lumot saqlashi mumkin, lekin eng muhim jihat — bu ma’lumotni qanday qayta ishlashi.
Biz faktlarni shunchaki saqlamaymiz — biz:
muhim narsalarni ajratamiz,
eskilarini yangilaymiz,
va o‘tmish tajribasidan qarorlar chiqaramiz.
Inson xotirasi bu ombor emas — bu moslashuv va yashash uchun mo‘ljallangan faol vosita. Kompyuter esa bunday qilolmaydi.
Miya va fan olamidagi qiziqarli faktlarni yoqtirasizmi? Kanalimizga obuna bo‘ling — har kuni yangi ilmiy yangiliklar kutmoqda!
