Jigar saratoniga qarshi kutilmagan yechim topildi: mashhur dori samarali chiqdi
Gonkong universitetining (HKUMed) olimlari tomonidan olib borilgan tadqiqot Journal of Hepatology jurnalida e’lon qilindi va u mashhur xolesterin pasaytiruvchi dori — atorvastatinning jigar saratoniga qarshi kutilmagan foydali xususiyatlarini ochib berdi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, bu dori jigar o‘smasining o‘sishini sezilarli darajada sekinlashtiradi, ayniqsa metabolik aloqador yog‘li jigar kasalligi (MASLD) bilan og‘rigan bemorlarda (oldin bu holat NAJBG deb atalgan).
Nima uchun bu muhim?
Jigar saratoni eng xavfli va o‘limga olib keluvchi saraton turlaridan biridir. Uni ko‘pincha kasallik oxirgi bosqichda aniqlashadi, bu esa jarrohlik aralashuvini amalda imkonsiz qiladi. Ayniqsa, noto‘g‘ri ovqatlanish va moddalar almashinuvi buzilishi bilan bog‘liq yog‘ bosgan jigar bilan og‘rigan bemorlar uchun bu juda muammoli holatdir. Oddiy davolash usullarining samaradorligi bunday holatlarda cheklangan bo‘ladi.
Tadqiqot nimalarni ko‘rsatdi?
Olimlar sichqonlar ustida olib borgan tajribalar davomida atorvastatin mevalonat yo‘li deb nomlanuvchi metabolik yo‘lni bloklay olishini aniqlashdi. Bu yo‘l rak hujayralariga o‘z-o‘zini yo‘q qilish (apoptoz) jarayonidan qochishga yordam beradi. Aynan shu yo‘l gepatozellulyar karsinoma (jigar saratonining asosiy turi)da juda faol bo‘ladi, ayniqsa yog‘li jigar bilan bog‘liq holatlarda.
Kombinatsiyalar ta’sirini kuchaytiradi
Atorvastatin boshqa davolash usullari bilan birga qo‘llanganda, natijalar yanada kuchli bo‘ladi:
-
Yakka o‘zi qo‘llanganda o‘sma o‘sishi 33% ga kamaydi.
-
Anti-PD-1 immunoterapiya bilan birgalikda — 45% kamaydi.
-
Lenvatinib bilan kombinatsiyada — 58% gacha kamaydi.
Demak, atorvastatin nafaqat mustaqil tarzda, balki boshqa davolash usullarining samaradorligini oshirishda ham foydali bo‘lishi mumkin.
Kashfiyotning ahamiyati va istiqbollari
Tadqiqotchilar bu kashfiyot gepatozellulyar karsinomani davolashda yangi ufqlarni ochishini ta’kidlamoqda. Bu ayniqsa muhim, chunki yog‘li jigar kasalligi dunyo bo‘ylab keng tarqalmoqda va asosan turmush tarzi bilan bog‘liq.
Agar ushbu natijalar odamlar ustida o‘tkaziladigan klinik sinovlarda ham tasdiqlansa, atorvastatin jigar saratonini davolash protokollariga kiritilishi mumkin va bemorlarning yashash imkoniyatini oshiradi.
Atorvastatin nima?
Atorvastatin — bu statinlar guruhiga kiruvchi doridir. U “yomon” xolesterinni pasaytirish uchun keng qo‘llaniladi. Dunyoda millionlab odamlar uni har kuni ichishadi. Endi esa u saratonni davolashda ham istiqbolli vosita sifatida ko‘rilmoqda.
Olimlarning fikri
“Biz jigar saratoni va yog‘li jigar bilan bog‘liq modellashtirishda atorvastatinning bunchalik samarali bo‘lishidan hayratda qoldik. Bu kashfiyot minglab bemorlar uchun umid beradi”, — deydi HKUMed tadqiqotchilari.
Keyingi bosqich — klinik sinovlar
Hozircha tadqiqot faqat laboratoriya hayvonlari ustida olib borilgan. Ammo olimlar ko‘p markazli klinik sinovlarga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Ular muvaffaqiyatli o‘tsa, atorvastatin tez orada jigar saratoni davosining muhim qismiga aylanishi mumkin.
