Magtymguly Pyragy izidan: Halaçdagi Idris bobo madrasasi
Turkmanistonning Lebap viloyatiga qarashli Halaç tumanida joylashgan Idris bobo madrasasi XVII asrdan buyon xalqimizning ma’naviy-madaniy merosining ajralmas qismi hisoblanadi. Ushbu tarixiy yodgorlik nafaqat qadimiy me’morchiligi, balki ulug‘ turkman shoiri Magtymguly Pyragy yoshligida ta’lim olgan muhim maskanlardan biri sifatida ham katta ahamiyatga ega. Mazkur maqolada Idris bobo madrasasining vujudga kelish tarixi, me’moriy xususiyatlari, tut daraxti haqidagi rivoyatlar hamda hozirgi kunda amalga oshirilayotgan restavratsiya ishlari batafsil yoritilgan. Turkman tarixi, diniy-madaniy obidalar, Magtymguly Pyragy, Idris bobo va Lebap sayyohlik yo‘nalishlariga qiziquvchilar uchun bu maqola qimmatli manba bo‘lib xizmat qiladi.
Idris bobo madrasasi
Madresa Lebap viloyatining Halach tumani Esenmenli kengashligiga qarashli Magtymguly (sobiq Gyzylayak) qishlog‘ida joylashgan. 1640-yillarda qurilgan bu madrasani XVII asr boshlarida yashagan Hazrati Idris bobo tashkil etgan. Rivoyatlarga ko‘ra, uning asl ismi Muhammad bo‘lgan va u Urganchdan ko‘chib kelgan.
Madresa pishgan qizil g‘ishtdan qurilgan. Balandligi 7–8 metr, ichki kengligi esa taxminan 6–7 metr. Atrofida talabalar uchun hujralar, hovli, baland minoralar va yordamchi binolar joylashgan. Kirish eshigi sharqqa qaragan, oldida yog‘och o‘ymakorlik bilan bezatilgan ayvon bo‘lgan. Madresaning yaqinida qadimiy hovuz ham bor.
Magtymguly Pyragy va madresa
Ulug‘ turkman shoiri Magtymguly Pyragy dastlab otasi Döwletmämmet Azadydan tarbiya olib, so‘ngra shu madrasada tahsilini davom ettirgan, degan qarash mavjud.
Hozirgi holati va ta’mirlash ishlari
Hozirda Idris bobo madrasasi tarixiy va madaniy yodgorlik sifatida keng tan olingan. 2024-yilda Magtymguly Pyragynyng 300 yilligi munosabati bilan madresa restavratsiya qilindi. Shuningdek, Turkmenabat–Kerki avtomobil yo‘lidan madrasaga olib boruvchi yo‘l yangilandi.
Tut daraxti afsonasi
Madresaning yaqinida qadimiy tut daraxti o‘sib turibdi. Aholi orasida bu daraxtni madrasaning xattoti Nyýazguly usta ekkani haqida rivoyatlar mavjud. Yoshi katta kishilar bu daraxt 300 yil yashagan va Magtymguly ham uni ko‘rgan deb hisoblaydi.
Yoshlar uchun ahamiyati
Idris bobo madrasasi nafaqat tarixiy ahamiyatga ega, balki yoshlar orasida milliy merosga qiziqishni oshirishda muhim rol o‘ynaydi. Tashkil etilayotgan sayohatlar va ijodiy tadbirlar yoshlarning tarixiy merosga bo‘lgan hurmatini mustahkamlaydi.
Qanday borish mumkin
Agar siz bu tarixiy obidani ziyorat qilmoqchi bo‘lsangiz, Turkmenabat–Kerki yo‘lidan Esenmenli kengashligining Magtymguly qishlog‘iga olib boruvchi yo‘l to‘liq ta’mirlangan.
