Kamharakatlikdan Kelib Chiquvchi Kasalliklar

Faol jismoniy harakat qilish tananing va ruhning sog‘ligini mustahkamlaydi, jismoniy va aqliy ish qobiliyatini oshiradi, immunitetni kuchaytiradi. Ammo kamharakatlik turli kasalliklar paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Ushbu kasalliklardan biri semizlikdir.

Semizlik — bu teri osti to‘qimalarida va tana to‘qimalarida ortiqcha miqdorda yog‘ to‘planishidir. Bu kasallik faqat kamharakatlik sababli emas, balki boshqa ko‘plab omillar tufayli ham yuzaga keladi:

Nasldan keladigan moyillik

Naslida ortiqcha vaznli yaqin qarindoshlari bo‘lgan odamlarda semirish xavfi yuqori bo‘ladi.

Qabul qilinayotgan kaloriyaning sarflanadigan kaloriyadan ko‘p bo‘lishi

Yuqori kaloriyali, hayvon yog‘lari va tez singuvchi uglevodlarni o‘z ichiga olgan oziq-ovqatlarni ko‘p iste’mol qilish semirishning keng tarqalgan sabablaridan biridir. Noto‘g‘ri ovqatlanish va kam harakat qilish natijasida organizmda energiya muvozanati buziladi; ya’ni, qabul qilingan kaloriya sarflanadigan kaloriyadan ko‘p bo‘ladi va ortiqcha kaloriya yog‘ sifatida to‘planadi.

Nerviy zo‘riqish

Ba’zi odamlar xavotirga tushganda, jahli chiqqanda yoki g‘amga botganda biror narsa yemak odatiga kirishadi. Yoqtirilgan taomlar, ayniqsa shirinliklar ruhiy holatni vaqtinchalik yaxshilaydi. Ammo bu holat doimiy takrorlansa, tana asta-sekin og‘irlashadi.

Semirishga olib keladigan odatlar

Taom ta’mini ba’zida tatib ko‘rish yoki to‘yg‘an bo‘lsa ham, idishdagi ovqatni tugatish odati ko‘pincha ayollarda uchraydi. Bu odatlar vaqt o‘tishi bilan organizmda ortiqcha yog‘ to‘planishiga sabab bo‘ladi.

Ba’zi sog‘liq muammolari

Modda almashinuvi (metabolizm) sekinlashishi, endokrin (ichki sekretsiya) kasalliklar tana vaznining ortishiga olib kelishi mumkin.

Semizlik nega zararli?

Semizlik nafaqat insonning tashqi ko‘rinishini buzadi, balki uning sog‘lig‘iga ham katta zarar yetkazadi. Ushbu muammoning natijasida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kasalliklar quyidagilardan iborat:

• Qandli diabet;

• Harakat-tuzilmaviy kasalliklar;

• Yurak-qon tomir kasalliklari;

• Ovqat hazm qilish tizimi kasalliklari;

• Bezakarlik (bezakarlik muammolari).

Semirishni oldini olish uchun foydali qoidalar:

• Kunda 5–6 marta, oz-ozdan ovqatlanish tavsiya etiladi.

• Proteinlar, sekin singuvchi uglevodlar, vitaminlar, makro va mikroelementlarga boy kam kaloriyali mahsulotlar iste’mol qilish zarur.

• Go‘sht, baliq va sut mahsulotlarining kam yog‘li turlarini tanlash kerak. Hayvon yog‘lari o‘rniga o‘simlik yog‘larini ishlatish tavsiya qilinadi.

• Omega-3, Omega-6, Omega-9 kabi foydali yog‘ kislotalari baliq, dengiz mahsulotlari, zaytun, sariyog‘ va yong‘oqlarda mavjud.

• Mevalar, sabzavotlar va ko‘katlar modda almashinuviga ijobiy ta’sir qiladi va ortiqcha yog‘larning yonishini tezlashtiradi.

• Har kuni yashil choy ichish foydalidir. Uning tarkibidagi flavonoidlar ovqat hazm bo‘lishiga yordam beradi va organizmni zararli erkin radikallardan himoya qiladi.

• Haftada bir kun faqat yog‘siz, go‘shtsiz sabzavot sho‘rvalari, suli, guruch, loviya, grechka kabi ovqatlar iste’mol qilinadigan kun tutish foydalidir.

• Kechki ovqatni uxlamasdan kamida 3 soat oldin qilish tavsiya etiladi.

• Ovqatdan 30 daqiqa oldin bir stakan suv ichish foydali.

• Stressli vaziyatlarda ovqatga berilmaslik, uning o‘rniga musiqani tinglash, kitob o‘qish yoki televizor ko‘rish tavsiya qilinadi.

• Tuzlangan, sirka solingan, konservalangan, tez tayyorlanadigan taomlar (fast-food), shirinliklarni tez-tez iste’mol qilmaslik kerak.

• Haftada bir marta tana vaznini o‘lchash tavsiya etiladi.

• Naslida semizlik, qandli diabet yoki sekin metabolizm kasalliklari mavjud bo‘lganlar muntazam shifokor bilan maslahatlashishi zarur.