Magnit buroni: sabablari, ta'siri va ehtiyot choralari
Magnit buroni — Quyoshdan chiqayotgan yuqori energiyali zarrachalarning Yer magnit maydoni bilan to‘qnashuvi natijasida yuzaga keladigan tabiiy hodisadir. Bu hodisa texnologiyalarga, aviatsiyaga, sog‘liqqa va aloqaga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Sabablari
Asosiy sabablar:
-
Quyosh chaqnashlari (solar flares) — Quyoshda sodir bo‘ladigan kuchli portlashlar.
-
Koronal massa chiqishi (CME) — Quyosh atmosferasidan Yer tomonga chiqarilgan plazma oqimlari.
Bu zarrachalar Yerga etib kelib, uning magnit maydonini buzadi va magnit buronini keltirib chiqaradi.
Oxirgi qayd etilgan buron
So‘nggi kuchli magnit buroni 2025-yil 2-iyun kuni sodir bo‘ldi. U Quyoshdagi AR3664 faol zonasidan chiqqan koronal chiqish tufayli yuzaga keldi. Buringa G4 darajasi berildi. GPS, radioaloqa va avianavigatsiyada uzilishlar qayd etildi.
Ta’siri
1. Texnologiyaga
-
GPS va sun’iy yo‘ldosh signalidagi xatoliklar.
-
Elektr tarmog‘ida kuchlanish o‘zgarishlari.
-
Radioto‘lqinlar uzilishi.
2. Aviatsiya
-
Qutbiy yo‘nalishlarda aloqa uzilishi.
-
Astronavtlar uchun xavf ortadi.
3. Sog‘liq
-
Uyqusizlik, bosh og‘rishi, yurak urishining tezlashuvi.
-
Yurak-qon tomir kasalliklari bor odamlar uchun xavfli.
4. Aurora (Shimoliy nurlari)
-
Yorqin, rang-barang nurlar qutb yaqinidagi hududlarda ko‘rinadi.
-
2025-yil iyun oyida aurora Kanadaning markaziy va AQSHning shimoliy hududlarida kuzatildi.
Ehtiyot choralari
-
NASA va boshqa agentliklar Quyosh faolligini doimiy kuzatib boradi.
-
Jamoatchilikka ogohlantirishlar beriladi.
-
Elektr tarmoqlari va sun’iy yo‘ldoshlar himoyalanadi.
-
Shaxsiy maslahatlar: stressdan saqlanish, ko‘p dam olish, ekran oldida uzoq o‘tirmaslik.
Magnit buronlari Quyoshning Yerga ta’sirini yaqqol ko‘rsatadigan hodisalardandir. Ilmiy rivojlanish tufayli bunday hodisalarni oldindan aytish va ularga tayyor turish mumkin. Bu bilan nafaqat texnik tizimlar, balki inson salomatligi ham himoyalanadi.
