Olimlar saraton hujayralarining “zaiflik oynasi”ni aniqlashdi
MCT: Uyqu holatidagi saraton hujayralari uyg‘ongach, davoga sezgir bo‘ladi
Ispaniyaning Vall d’Hebron Onkologiya Instituti (VHIO) olimlari prostata saratoni hujayralari uyg‘ongach, muayyan davolash usullariga nisbatan ayniqsa sezgir bo‘lib qolishini aniqlashdi. Tadqiqot natijalari Molecular Cancer Therapeutics (MCT) jurnalida chop etildi.
Prostata saratoni erkaklar orasida eng ko‘p uchraydigan ikkinchi o‘rinli saraton turi bo‘lib, o‘lim darajasi bo‘yicha beshinchi o‘rinda turadi. Metastatik prostata saratoni uchun asosiy davolash usuli — androgen retseptorlarining signalini bloklovchi gormonal terapiyadir. Biroq, vaqt o‘tishi bilan hujayralar bu davo usuliga qarshilik hosil qiladi.
CDK4/6 inhibitörlari — hozirda ko‘krak bezi saratoni uchun muvaffaqiyatli qo‘llanilayotgan dorilar — prostata saratoni uchun istiqbolli yo‘nalishlardan biri sifatida ko‘rilmoqda. Laboratoriya sharoitida ular yaxshi natijalar bergan bo‘lsa-da, bemorlardagi klinik sinovlar samarasiz bo‘ldi. Shuning uchun olimlar nafaqat dorilarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sirini, balki kechikkan hujayra o‘zgarishlarini ham o‘rganishga qaror qilishdi.
Tadqiqot natijalariga ko‘ra, ba’zi saraton hujayralari davolanishdan so‘ng o‘lmaydi, balki “uyquga ketadi”. Vaqt o‘tishi bilan bu hujayralar “uyg‘onib”, qayta kasallikni chaqirishi mumkin. Eng muhimi, aynan shu uyg‘onish davrida ular senolitik dorilarga — faqat shunday hujayralarni nishonga olib yo‘q qiladigan dorilarga — juda sezgir bo‘ladi.
Bundan tashqari, CDK4/6 inhibitörlarini to‘satdan to‘xtatish hujayralarda DNK zararini tez to‘plovchi jarayonlarni boshlab yuboradi. Bu esa o‘z navbatida hujayralarni **PARP inhibitörlari (PARPi)**ga nisbatan juda sezgir qiladi. Ammo bu davolash usuli faqat qat’iy tartibda foyda beradi: avval CDK4/6i, keyin PARPi. Ularni bir vaqtda berish deyarli samarasiz bo‘lgan.
“Bunday ‘ikki tomonlama zarba’ strategiyasi dori qarshiligini yengishga va bemorlar uchun natijalarni yaxshilashga yordam berishi mumkin”, — dedi onkolog Joakin Mateo, VHIO’dagi prostata saratoni bo‘yicha tadqiqot guruhi rahbari.
