Rossiyalik olimlar meros kasallarini davolash usulini topdi
FBIOE: Inteynlar faoliyatini optimallashtirish meros kasallarini davolashda yordam berdi
“Sirius” Universiteti olimlari meros kasalliklarining gen terapiyasida inqilobiy yangilik bo‘lishi mumkin bo‘lgan innovatsion texnologiyani ishlab chiqdi. Ularning natijalari Frontiers in Bioengineering and Biotechnology (FBIOE) jurnalida e’lon qilindi.
Adeno-assotsiyalashtirilgan viruslardan (AAV) foydalanishdagi asosiy muammo — ular 5 ming nukleotiddan uzun bo‘lmagan genlarni yetkazib bera oladi. Ammo ko‘plab meros kasalliklari ancha katta genlardagi mutatsiyalar sababli yuzaga keladi. Rossiyalik tadqiqotchilar o‘ziga xos yechim taklif qildilar: katta genlarni bo‘laklarga ajratib, so‘ngra maxsus oqsillar — inteynlar yordamida ularni hujayra ichida “qayta yig‘ish”.
Model sifatida ular yashil floresan oqsil (GFP) ni ishlatishdi. Inteynlarning faoliyatini optimallashtirish orqali olimlar 80% hujayrada to‘liq oqsilni tiklashga erishdi. Bu ilgari katta o‘lchamdagi zararlangan genlar sababli davolanmaydigan hisoblangan meros kasalliklarini davolash uchun dori vositalari yaratish imkoniyatini ochadi.
Mualliflarning so‘zlariga ko‘ra, taklif etilgan texnologiya jigar hujayralari hamda ko‘z retinasi hujayralarida samarali ishladi, bu esa ko‘rish qobiliyatining yo‘qolishiga olib keladigan meros kasallarini davolash imkoniyatini ko‘rsatadi. Kelajakda bu usul Duşen miyozitik distrofiyasi va boshqa jiddiy genetik kasalliklarni davolash uchun moslashtirilishi mumkin.
