Alymlar gan rak keseliniň öýjükleriniň immun ulgamyndan gizlenmek usulyny açdylar

Şwesiýanyň Lund uniwersitetinden alymlar öňdebaryjy gan rak keseli bolan öňümizdäki myeloid leýkoz (ÖML) keseliniň öýjükleriniň SLAMF6 atly belogiň kömegi bilen immun ulgamynyň hüjümlerinden gizlenýändigini anykladylar. Bu ylmy işiň netijeleri Nature Cancer žurnalynda çap edildi.

Öňümizdäki myeloid leýkoz (ÖML) — bu gan rak keseliniň hüjümçi görnüşidir. Keselde rak öýjükleri süňk ýiliginde çalt köpelip, sagdyn öýjükleri çykaryp taşlaýar. Häzirki wagtda ulanylýan bejeriş usullary — himiýa bejergisi ýa-da kök öýjükleriň transplantasiýasy — köplenç doly netijeli bolmaýar.

Alymlar bu barlagda rak kök öýjükleriniň ýüzünde ýerleşýän beloklaryň (proteinleriň) giňişleýin analizini, ýagny “kartasyny düzmek” arkaly öwrenipdirler. Hut şu beloklar rak keseliniň daş-töweregi bilen özara täsir etmegine mümkinçilik berýär. Sagdyn adamlar bilen deňeşdirilende, diňe rak öýjükleriniň üstünde ýerleşýän SLAMF6 atly belogyň bardygy ýüze çykaryldy.

Bu belogyň nähili işleýändigini anyklamak üçin alymlar CRISPR/Cas9 atly gen redaktirleme usulyny ulanyp, SLAMF6 belogyny öýjükleriň genomyndan “öçürmegi” başarypdyrlar. Şeýle edilende, rak öýjükleriniň T-öýjüklerinden (immun ulgamynyň söweşiji öýjüklerinden) gizlenmek ukyby ýitýär. T-öýjükler adatça rak öýjüklerini tanap, olary ýok edýär.

Soňra alymlar SLAMF6 belogynyň işini petikleýän ýörite antitel döretdiler. Bu antitel ulanylanda, immun öýjükleri rak keselini gaýtadan tanap, ony täsirli usulda ýok edýärdi — bu netijeler laboratoriýa şertlerinde hem-de haýwan synaglarynda gazanyldy.

“Bu, immun ulgamyny täzeden ‘işletmek’ ýaly boldy we rak öýjükleriniň gizlenmek ukybyny elimizden aldyk,” diýip, ylmy işiň awtorlarynyň biri Karl Sanden belledi.

Häzirki wagtda alymlar bu antiteliň kämilleşdirilmegi we kliniki synaglara taýýarlanmagy boýunça işleri dowam etdirýärler. Bu açyş, bejerişe durnukly leýkoz keseline garşy täze, has takyk dermanlaryň işlenip düzülmegine uly mümkinçilik döredip biler.