Germaniyada surunkali B gepatitiga qarshi birinchi davolovchi vaksinaning klinik sinovlari boshlandi — TherVacB
Myunxen Texnika Universiteti (TUM) Germaniyada surunkali B gepatitini davolash uchun mo‘ljallangan yangi avlod vaksinasining — TherVacB — klinik sinovlari boshlanganini e’lon qildi. 2025-yil iyun oyida birinchi bemorga ushbu vaksina yuborildi.
Bu nima uchun muhim?
Surunkali B gepatiti — dunyodagi eng xavfli virusli jigar kasalliklaridan biridir. JSST (Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti) ma’lumotlariga ko‘ra, dunyo bo‘yicha taxminan 254 million kishi ushbu virus bilan yashaydi va har yili 1,1 milliondan ortiq odam ushbu kasallik oqibatida vafot etadi. Bu kasallik sirroz va jigar saratoniga olib kelishi mumkin.
Bugungi kunda mavjud dorilar virusni faqat bostiradi, lekin uni butunlay yo‘q qila olmaydi. Aksariyat bemorlar umrbod dori ichishga majbur bo‘lmoqda, chunki davolash to‘xtatilgach, virus yana faollashadi. Hozirgacha virusni to‘liq yo‘q qiladigan davolash usuli mavjud emas edi.
TherVacB nima?
TherVacB — bu terapevtik vaksina, ya’ni u infeksiyaning oldini olish uchun emas, balki virus tanada mavjud bo‘lgan bemorlarni davolash uchun yaratilgan. Vaksinaning asosiy vazifasi — organizmning o‘zining immun tizimini faollashtirib, virusga qarshi kurashishiga yordam berish.
Bu uni profilaktik (oldini oluvchi) vaksinalardan tubdan farqlaydi.
U qanday ishlaydi?
TherVacB vaksinasida “prime-boost” deb ataluvchi ikki bosqichli strategiya qo‘llaniladi:
-
Birinchi bosqich — virus oqsillari organizmga yuboriladi. Bu immun tizimini virusni tanib olishga va unga qarshi antitanachalar ishlab chiqarishga tayyorlaydi.
-
Ikkinchi bosqich — modifikatsiyalangan virus vektori yordamida T-hujayra (T-limfotsit) javobi kuchaytiriladi, bu hujayralar virus yuqtirgan hujayralarni yo‘q qiladi.
Bu yondashuv orqali ikki turdagi immun javob faollashadi:
-
Gumoral immunitet — antitanachalar ishlab chiqariladi,
-
Hujayraviy immunitet — T-hujayralar virusli hujayralarni yo‘q qiladi.
Bunday ikki tomonlama immun faollashuvi surunkali virusli infeksiyalar bilan kurashish uchun juda muhim.
Natijalar va istiqbollar
Sog‘lom ko‘ngillilar ustida o‘tkazilgan dastlabki sinovlar vaksinaning yaxshi ko‘tarilishini va kerakli immun javobni hosil qilishini ko‘rsatdi. Olimlarning ta’kidlashicha, TherVacB vaksinasining ta’siri B gepatitining 95% dan ortiq shtammlariga qarshi samarali bo‘ladi. Bu esa uni butun dunyo bo‘yicha qo‘llashga yaroqli qiladi.
Agar klinik sinovlar muvaffaqiyatli yakunlansa, TherVacB dunyodagi birinchi terapevtik vaksina bo‘lishi mumkin, u organizmning virusni o‘z kuchi bilan butunlay yo‘q qilishini ta’minlaydi. Bu esa millionlab bemorlar uchun umrbod dori qabul qilish zaruriyatini yo‘qotadi va global gepatit Bni davolash yondashuvini tubdan o‘zgartiradi.
Keyingi bosqichlar
Hozirda vaksinani klinik sinovlarning birinchi bosqichi davom etmoqda. Keyingi bosqichlarda ko‘proq bemorlar jalb qilinib, preparatning xavfsizligi va samaradorligi kengroq o‘rganiladi. Bu tadqiqotlar bir nechta yetakchi universitetlar va ilmiy markazlarni birlashtirgan xalqaro konsorsium doirasida olib borilmoqda.
TherVacB — surunkali B gepatitini davolashda inqilobiy yangilik bo‘lishi mumkin. Bu vaksinadan bemorlar nafaqat davo topishi, balki umrbod dori ichish zaruratidan ham xalos bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, u virusli jigar kasalliklariga qarshi kurashda butun dunyo bo‘yicha yangi davrni boshlab berishi mumkin.
