"Ýerine görä ekin: Türkmenistanyň sebitleri boýunça ösümlik mümkinçilikleri"

Türkmenistan geografik taýdan dürli-dürli klimat we toprak şertlerine eýedir. Her welaýatyň tebigy ýagdaýlaryna görä ösdürilip bilinýän ösümlikleriň görnüşleri tapawutlanýar. Bu makalada welaýatlaryň aýratynlyklaryna görä haýsy ösümlikleri ösdürmegiň amatlydygy hem-de olaryň oba hojalygyndaky we ekologik ähmiýeti barada giňişleýin maglumat berilýär.

Iýul 28, 2025 - 16:41
Iýul 28, 2025 - 16:58
"Ýerine görä ekin: Türkmenistanyň sebitleri boýunça ösümlik mümkinçilikleri"

1. Ahal Welaýaty

Tebigy aýratynlyklar:
Ahal welaýaty Garagum çölüniň günbatar kenarynda ýerleşýär. Ýerleriň aglabasy suwarymlydyr, Garagum derýasy arkaly suw üpjünçiligi bar.

Ösüp bilýän esasy ösümlikler:

  • Pagta – sebitiň esasy ykdysady ekini.

  • Bugdaý – döwlet üçin strategiki önümdir.

  • Pomidor, hyýar, badamjan – gök önümleri ösdürmek giňden ýaýrandyr.

  • Üzüm, nar, alma – howanyň ýylylygy bagbançylyk üçin amatly şert döredýär.

  • Ajyk, saksaul – çölleşmä garşy çäre hökmünde peýdalanylýar.

2. Balkan Welaýaty

Tebigy aýratynlyklar:
Sebit Hazar deňzine golaý ýerleşýär, daglyk ýerler we kenarýaka mikroklimaty bar. Ýyly we gurak klimat şertleri bar.

Ösüp bilýän esasy ösümlikler:

  • Zeýtun, injir, nar – ýyly klima laýyk miweli agaçlar.

  • Tut, badam, hoz – dag eteklerinde ösdürilip bilýär.

  • Lawanda, rozmarin – aromatik we dermanlyk ösümlikler.

  • Ýandak, saksawul – sähraly ýerlerde ekologik ähmiýetli ösümlikler.

3. Daşoguz Welaýaty

Tebigy aýratynlyklar:
Sebit çöl we sähralyk şertlere eýe, emma suwarymly ýerler we çuňňur oba hojalyk tejribesi bilen ösdürilen ýerler bar.

Ösüp bilýän esasy ösümlikler:

  • Şugundyr, käşir, sarymsak, kädi – kökli gök önümler giňden ösdürilýär.

  • Mekgejöwen, arpa – däneli ekinler üçin amatly şertler.

  • Alma, erik, armyt – sowuk möwsümli miweler üçin amatly klimat bar.

  • Ajyk, çopanbarmak – ýerli dermanlyk ösümlikler.

4. Lebap Welaýaty

Tebigy aýratynlyklar:
Amyderýanyň boýyndaky bu welaýatyň ýerleri örän bereketli we suw bilen üpjünçilik ýokarydyr. Köýtendag daglary hem bar.

Ösüp bilýän esasy ösümlikler:

  • Pagta, bugdaý – esasy oba hojalyk ekinleri.

  • Üzüm, şetdaly, injir, alma, armyt – dag eteklerinde we jülgelerde bagbançylyk ösen.

  • Pomidor, burç, hyýar – gök önümçilikde ýokary hasyl alýan sebitiň biri.

  • Dag gawuny, arpaçop – daglyk we dermanlyk ösümlikler üçin mümkinçilik bar.

5. Mary Welaýaty

Tebigy aýratynlyklar:
Mary welaýaty Garagum derýasynyň aşaky akymynda ýerleşýär. Suwarymly ýerleri giň, çöl bilen serhetleşýän territoriýalara eýe.

Ösüp bilýän esasy ösümlikler:

  • Pagta, bugdaý, mekgejöwen – ykdysady taýdan möhüm ekinler.

  • Hyýar, käşir, kädi – gök önümler üçin amatly şertler bar.

  • Üzüm, erik, alma – gyzgynlyk talap edýän baglar ösdürilýär.

  • Ajyk, şoragaç, saksawul – şor we çöl ýerlerde ýerleri berkitmek üçin peýdalanylýar.

Türkmenistanyň welaýatlarynyň her biri öz tebigy aýratynlyklaryna görä dürli ekinler üçin mümkinçilik döredýär:

Welaýat Esasy ösdürilip bilinýän ösümlikler
Ahal Pagta, bugdaý, gök önümler, üzüm, ajyk
Balkan Zeytun, nar, injir, lavanda, dag miweleri, sähraly ösümlikler
Daşoguz Şugundyr, käşir, alma, armyt, arpa, ýerli dermanlyk ösümlikler
Lebap Pagta, bugdaý, üzüm, injir, dag gawuny, dermanlyk ösümlikler
Mary Bugdaý, gök önümler, üzüm, saksawul, ajyk, mekgejöwen