Dunyo aholisi ortmoqda, ammo o‘sish sur’ati sekinlashmoqda
Hozirgi vaqtda dunyo aholisi o‘sishni davom ettirmoqda. Biroq so‘nggi yillarda aholining o‘sish sur’ati asta-sekin pasayib bormoqda. Xalqaro demografik tashkilotlarning ma’lumotlariga ko‘ra, 2024–2025 yillarda tug‘ilish va o‘lim darajalari yuqori darajada saqlanib qolmoqda, ammo ular orasidagi tafovut kamayib bormoqda.
2024 yil boshida yer yuzidagi aholining soni taxminan 8,09 milliardni tashkil etdi. 2025 yil boshida bu ko‘rsatkich 8,25 milliardga yetdi. Shunday qilib, bir yil davomida dunyo aholisi 70 milliondan ortiqga oshdi.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, bu o‘sish avvalgi o‘n yilliklarga nisbatan biroz sekin kechmoqda.
2024 yil natijalariga ko‘ra, dunyoda o‘rtacha:
-
har kuni taxminan 361 ming kishi tug‘iladi;
-
bu yil davomida 132 milliondan ortiq tug‘ilishlarga teng.
2025 yilda tug‘ilish darajasi deyarli avvalgidek qolmoqda — har kuni dunyoda o‘rtacha 362–363 ming kishi tug‘iladi.
Mutaxassislar tug‘ilish darajasi butun dunyo bo‘ylab barqarorlashayotganini, ammo rivojlangan ko‘plab mamlakatlarda pasayayotganini ta’kidlashadi. Aholining asosiy o‘sishi Afrika va Janubiy Osiyo mamlakatlariga to‘g‘ri keladi.
2024 yilda o‘rtacha:
-
har kuni 170 ming kishi vafot etdi;
-
bu yil davomida 62 milliondan ortiq o‘limni tashkil etdi.
2025 yilda bu ko‘rsatkich biroz oshdi — har kuni 172–173 ming kishi vafot etmoqda.
O‘lim darajasining oshishi aholining qarishi, keksa insonlar sonining ko‘payishi va umumiy aholining ko‘payishi bilan bog‘liq.
Tug‘ilish va o‘lim darajalari orasidagi farq hali ham ijobiy:
-
2024 yilda — har kuni taxminan 191 ming kishi;
-
2025 yilda — har kuni 189–190 ming kishi.
Shu bilan birga, kunlik tabiiy o‘sish sur’ati yil sayin kamaymoqda.
Xalqaro mutaxassislar bir nechta muhim demografik tendensiyalarga e’tibor qaratmoqdalar:
-
dunyo aholisi o‘sish sur’atining sekinlashishi;
-
Yevropa, Sharqiy Osiyo va Shimoliy Amerikada tug‘ilish darajasining pasayishi;
-
Afrikada aholining tez o‘sishda davom etishi;
-
dunyo aholisi o‘rtacha yoshining ortishi.
Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, aynan ushbu tendensiyalar yaqin yillarda dunyo aholisi rivojining yo‘nalishini belgilaydi.
Shunday qilib, dunyo aholisi ortishni davom ettirmoqda, ammo demografik o‘sishning sekinlashishi aniq sezilmoqda. Tug‘ilish darajasi hali ham o‘lim darajasidan yuqori bo‘lsa-da, ularning orasidagi tafovut asta-sekin kamaymoqda. Bu kelajakda dunyo aholisi sonining barqarorlashishiga olib kelishi mumkin.
