Alymlar ilkinji gezek topragyň “ýadynyň” bardygyny anykladylar
Nature: Toprakdaky mikroblar öňki howa şertlerini “ýatda saklap” bilýärler
Nottingem uniwersitetiniň Bio-ylymlar mekdebiniň alymlary ABŞ-nyň Kanzas uniwersitetindäki kärdeşleri bilen bilelikde geçiren barlaglarynda toprakdaky mikroorganizmleriň “ekologiýa ýady” bardygyny ýüze çykardylar. Bu düşünje mikroblaryň öňki howa şertleriniň yzlaryny saklap, ösümlikleriň täze klimatik streslere uýgunlaşmagyna kömek etmegini aňladýar. Barlagyň netijeleri Nature Microbiology žurnalynda çap edildi.
Barlagyň maksady
Howanyň üýtgemegi sebäpli guraklyklar ýygy-ýygydan ýüze çykyp, oba hojalygyna we tebigy ekoulgalara uly howp salýar. Alymlar uzak möhletli ýagyş derejesindäki üýtgeşmeleriň toprakdaky mikroorganizmleriň düzümine nähili täsir edýändigini we şol mikroblaryň ösümlikleriň suwsuzlyga bolan durnuklylygyna nähili täsirini ýetirýändigini öwrenmek kararyna geldiler.
Barlag usuly
Bu maksat bilen alymlar Kanzas ştatyndaky alty sany çöl-meýdan sebitlerinden toprak nusgalaryny topladylar. Bu ýerlerde ýagyş mukdary biri-birinden ep-esli tapawutlanýardy. Netijede, alymlar belli bir sebitdäki “ýağyn taryhy” bilen baglanyşykly mikroorganizmleri we genleri anykladylar. Soňra bolsa bu mikroblaryň “mirasy” ösümlikleriň ösüşine we guraklyga garşy durmagyna nähili täsir edýärdigini ýörite gözegçilik astyndaky synagda barladylar.
Netijeler
Barlagyň netijesinde, has gurak sebitlerden alnan mikroblar ýerli çöl otlarynyň guraklyga has gowy çydamagyna kömek edýändigi, emma şeýle täsiriň mekgejöwen ösümliginde ýüze çykmandygy anyklandy.
Alymlaryň düşündirişi
Nottingem uniwersitetinden doktor Gabriel Kastrillo şeýledi diýip düşündirdi:
“Toprakdaky mikroblar daşky gurşawyň üýtgemelerine çalt uýgunlaşyp, ösümlikleriň guraklyk sebäpli dörän stres bilen başa çykmagyna kömek edýärler. Mundan başga-da, olar öňki şertleri ‘ýatda saklap’ bilýärler — bu hadysa ‘ekologik ýat’ diýlip atlandyrylýar. Mikroblaryň şeýle mirasyny düşünmek, oba hojalygyny has durnukly ulgama öwürmekde we geljekde klimat üýtgemelerinden goramakda möhüm ädim bolup biler.”
Alymlaryň bellemegine görä, mikroblaryň “ekologik ýadyny” öwrenmek geljekde howa üýtgemelerine, ýylylyga we ýagyşyň azalmagyna durnukly ösümlikleriň ösdürilmegine ýol açyp biler.
