Gazlandyrylan içgileriň immun ulgamyna ýetirýän garaşylmadyk howpy açyldy
Ysraýylyň Tehnologik Instituty (Technion) tarapyndan geçirilen ylmy gözlegleriň netijesinde, şekerli gazlandyrylan içgileriň adam saglygyna täsiriniň öň bilinmeýän bir mehanizmi ýüze çykaryldy. Ylmy işiň netijeleri meşhur halkara žurnaly Nature Communications-da çap edildi. Alymlar, gazlandyrylan içgileri yzygiderli ulanmagyň içege mikroblaryna (mikrobiotasy) täsir edip, olaryň DNK gurluşyny üýtgedýändigini we netijede immun ulgamynyň işine zeper ýetirýändigini anykladylar.
Üns merkezinde möhüm içege bakteriýasy — Bacteroides thetaiotaomicron
Gözlegde üns Bacteroides thetaiotaomicron atly içegede ýaşaýan peýdaly bakteriýa gönükdirildi. Bu bakteriýa içege diwarlaryny goramakda, ýaramaz mikroblara garşy göreşmekde we sowuklama garşy göreşde möhüm rol oýnaýar.
Alymlar bu bakteriýanyň rafinirlenen (tämizlenip işlenilen) şekerli gazlandyrylan içgileriň täsirinde DNK gurluşynda inwersiýa diýlip atlandyrylýan üýtgeşmeleri başdan geçirýändigini ýüze çykardylar. Bu üýtgeşmeler bakteriýanyň işjeňligine we immun ulgamyna edýän täsirine düýpli täsir edýär.
Immun ulgamyna täsiri: sowuklama, ýiti reaksiýalar we içege geçirijiligi
Laboratoriýada geçiren haýwan (möjek) synaglarynda bu DNK üýtgeşmeleriniň birnäçe möhüm immun biologiki proseslere täsir edýändigi anyklandy:
-
Sowuklama görkeziji markerleriň sazlanmasy bozulýar;
-
Immun ulgamynyň möhüm bölegi bolan T öýjükleriň işjeňligi peselýär;
-
Immun ulgamynyň aragatnaşyk beloklary bolan sitokinleriň öndürilişi üýtgeýär;
-
Içege diwarlarynyň geçirijiligi artýar — bu bolsa toksinleriň gan aýlanyşyna düşmegine sebäp bolup bilýär.
Mikrobiotanyň şekere bolan tiz reaksiýasy
Köpdürli synaglar — öýjük liniýalarynda, möjeklerde we könülli adamlar bilen geçirilen barlaglar — mikrobiotanyň iýmit bilen gelýän şekere tiz we täsirli reaksiýa bildirýändigini görkezdi. Şeýle-de bolsa, alymlar bu täsirleriň yzyna gaýdyp bolýandygyny belleýärler: şekerli gazlandyrylan içgilerden ýüz öwürlenden soň, mikrobiotanyň DNK gurluşy kadalaşýar we immun ulgamy täzeden kadaly işläp başlaýar.
Aýratynlaşdyrylan iýmitlenme boýunça täze mümkinçilikler
Gözlegiň awtorlarynyň pikiriçe, bu açyşlar keselçilikleriň öňüni almak boýunça täze çemeleşmeleriň esasyny düzýär. Mikrobiotanyň ýagdaýyna we iýmitdäki şeker derejesine esaslanýan şahsylaşdyrylan (personalizirlenen) iýmitlenme çäreleri diňe bir immun ulgamyny güýçlendirmän, eýsem, sowuklama, awtoimmun we metaboliki keselleriň töwekgelçiligini hem peseldip biler.
«Iýmitlenmäniň mikrobiota we immun ulgamy bilen baglanyşyklydygyny biz eýýäm bilýärdik. Ýöne häzirki wagtda biz bu täsiriň DNK derejesine çenli uzap bilýändigine şaýat bolýarys» diýip, alymlar nygtaýarlar.
