Göwrelilik döwründe kadaly iýmitlenmegiň ähmiýeti

Göwrelilik döwründe zenanyň bedeni ösüp barýan çaga üçin zerur bolan iýmit maddalaryna has ýokary zerurlyk duýýar. Bu maddalaryň ýeterlik ýa-da deňagramly bolmazlygy çaganyň ösüşiniň yza galmagyna, wagtyndan öň dogulmagyna ýa-da dogabitdi kemçilikleriň ýüze çykmagyna sebäp bolup biler. Şonuň üçin göwrelilik döwründe dogry we kadaly iýmitlenmek aýratyn möhüm ähmiýete eýedir.

Zenanyň we çaganyň sagdyn ösüşi üçin iýmit maddalarynyň dürli görnüşleri boýunça zerurlyklar şeýle kesgitlenýär:

BELOKLAR (PROTEINLER)

Beloklar ähli dokumalaryň, şol sanda beýni, myşsalar we süňkleriň gurluşy üçin zerur maddalardyr. Olar, şeýle hem, placenta (çaga ýoldaşynyň) döremegi we ganyň düzümindäki kadaly ýagdaýy saklamak üçin zerurdyr.

• Maslahat berilýän mukdary: 70–100 gram/gün

• Beloklara baý önümler: Ýagsyz sygyr, towuk we hindi eti, balyk, ýumurtga, süýt önümleri (gatyk, dorag), kök önümler (mäş, nohut), hoz.

UGLEWODLAR

Uglewodlar göwreli zenan we ösýän düwünçek üçin esasy energiýa çeşmesidir. Çylşyrymly uglewodlary bolan önümler uzak wagtlap dokluk duýgusyny üpjün edýär we ganyň glýukozasynyň tiz ýokarlanmagynyň öňüni alýar.

• Çeşmeleri: Däneli önümler, gök önümler, miweler

ÝAGLAR

Ýaglar nerw ulgamynyň işjeňligi, gormonlaryň emele gelmegi we A, D, E, K witaminleriniň siňdirilmegi üçin zerurdyr. Esasan doýgun däl ýaglary kabul etmek maslahat berilýär.

• Ýaglara baý önümler: Zeýtun, künji ýagy, balyk, awokado, hoz, däneli önümler

FOLIÝ TURŞUSY (Witamin B9)

Foliý turşusy düwünçekdäki çaganyň nerw ulgamynyň emele gelmegi üçin örän möhümdir. Onuň ýetmezçiligi nerw turbalarynyň kemçilikleriniň döremegine sebäp bolup biler.

• Maslahat berilýän mukdary: 400–800 mkg/gün

• Çeşmeleri: Salat, brokkoli, noýba, sitrus miweleri

DEMIR

Göwrelilik döwründe enäniň ganynyň mukdary artýar. Bu bolsa anemiýanyň öňüni almak üçin demire baý iýmitleri kabul etmegi talap edýär.

• Maslahat berilýän mukdary: 27 mg/gün

• Demire baý önümler: Gyzyl et, bagyr, noýba, ter gök önümler, däneli önümler

• Demriň siňdirilmegini ýokarlandyrmak üçin: C witamini bilen baýlaşdyrylan önümler bilen bilelikde kabul etmek maslahat berilýär.

KALSIÝ

Süňkleriň, dişleriň emele gelmegi we enäniň süňkleriniň saglygyny saklamak üçin zerur mikroelementdir.

• Maslahat berilýän mukdary: 1000–1300 mg/gün

• Kalsýe baý önümler: Süýt, gatyk, dorag, gök önümler, balyk

D WITAMINI

D witamini kalsiniň siňdirilmegine ýardam edýär. Göwreli zenanyň bedeninde kalsiniň dogry siňmegini üpjün etmek üçin D witamine baý önümleri kabul etmek zerurdyr.

• D witamininiň çeşmeleri: Balyk, ýumurtga sarysy, gün şöhlesi

ÝOD

Ýod galkan mäziniň kadaly işlemegi we çaganyň beýnisiniň ösüşi üçin möhümdir.

• Maslahat berilýän mukdary: 200 mkg/gün

• Ýoda baý önümler: Deňiz önümleri

GÖWRELILERIŇ IÝMITLENME AÝRATYNLYKLARY

Göwrelileriň iýmit zerurlyklary birnäçe faktorlara görä üýtgäp biler:

• Ýaş: Ýaş göwrelilerde demir we kalsiý zerurlygy ýokary bolýar.

• Agram: Artykmaç ýa-da pes agram zerurlyk ölçeglerine täsir edýär.

• Saglyk ýagdaýy: Ganazlyk, süýjüli diabet, böwrek keselleri ýöriteleşdirilen iýmitlenmäni talap edýär.

• Beden işjeňligi: Energiýa we iýmit maddalaryna bolan isleg artýar.

• Köp düwünçekli göwrelilik: Ýene-de ýokarlanan talaplary döredýär.

Göwreli zenanyň iýmitlenme endikleri, islegleri, bedeniň ýagdaýy göz öňünde tutulmaly. Iýmit meýilnamasy lukman bilen maslahatlaşyp düzüleninde, bu enäniň we çagaň saglygy üçin iň amatly şertleri döredýär.

IÝMITLENME BOÝUNÇA MASLAHATLAR

• Dürli görnüşli iýmitleri kabul ediň: Belok, ýag, uglewod, witamin we mineral bilen baý dürli iýmitlerden peýdalanyň.

• Ýygy-ýygydan iýiň: Günde 5–6 gezek az mukdarda iýiň. Bu glýukozanyň durnuklylygyny saklaýar we ýürek bulanmalaryň öňüni alýar.

• Ýeterlik suw içiň: Günde 2–2,5 litr suw içmek maslahat berilýär.

• Şeker we duzy çäklendiriň: Artan ulanylyşy süýjüli diabetiň we hipertoniýanyň döremegine getirip biler.

• Kofeine üns beriň: Günde bir stakandan (200 ml) köp kofeinli içgi içmek maslahat berilmeýär.

• Witamin-mineral toplumy diňe lukman maslahatyndan soň ulanyň.

• Iýmitleriň howpsuzlygyna gözegçilik ediň: Miwe-gök önümleri gowy ýuwuň, et, balyk, ýumurtga doly bişirilmeli. Çig ýa-da ýeterlik derejede işlenmedik önümlerden gaça duruň.