Lukman üç derejeli adamyň öýkeniň rak keseliniň ýokary howp astyndaky toparyna girýändigini aýtdy
Onkologiýa hünärmeni Nefýedow: çilim çekýän aýallarda öýkeniň rak keseliniň howpy erkeklere garanyňda diýen ýaly 2 esse ýokary. Aýallar öýkeniň rak keselini ösdürýän kantserogenlere has duýgur — sebäbi temmäki tüssesiniň täsiri astynda olaryň DNK-sy has erbet dikeldilýär. Şeýle hem bu keseliň döremegine hroniki obstruktiw öýken keseli (HOÖK) hem-de interstisiýal öýken keselleri (IÖK) sebäp bolup biler. Bu barada “Gazeta.Ru”-a Sankt-Peterburgyň Ftizipulmonologiýa Ylmy-barlag institutynyň (SPb NIIF) Russiýanyň Saglygy goraýyş ministrligine degişli ýokary derejeli onkologiýa lukmany, torakal hirurg Andreý Nefýedow gürrüň berdi.
“Zang we Wynder tarapyndan 1996-njy ýylda geçirilen uly gözleg (Journal of the National Cancer Institute žurnalynda çap edilen) görkezdi: temmäki tüssesiniň deň derejesindäki täsirinde aýallarda öýkeniň rak keseliniň döreme howpy erkeklere garanyňda 1,2–1,7 esse ýokary” diýip, lukman “Gazeta.Ru”-a düşündirdi.
Onkologyň aýtmagyna görä, munuň birnäçe sebäbi bar: aýallarda temmäkiden gelýän kantserogenleriň az mukdaryna-da DNK (DNK bilen berk birleşýän we onuň gurluşyny zaýalaýan molekulalar) has köp emele gelmegi bolýar. Şeýle hem DNK-nyň dikeldilmegi aýallarda has gowşak bolýar, bu bolsa “bozulmalaryň” ýygnanmagyna getirýär.
Lukman sözüniň üstüni ýetirip, hroniki obstruktiw öýken keseli (HOÖK) bolan adamlarda öýkeniň rak keseliniň döreme howpunyň bu patologiýasy bolmadyk adamlara garanyňda diýen ýaly 4 esse ýokarydygyny aýtdy. HOÖK ýagdaýynda dem alyş ýollarynyň bölekleýin beklenmegi we öýken gurluşynyň gurluşynyň üýtkemägi ýüze çykýar. Bu bolsa dem alyşy kynlaşdyrýar we öýkende howanyň geçişini çäklendirýär.
Şeýle hem interstisiýal öýken keselleri (IÖK) bolan adamlar hem howp toparyna girýärler. IÖK ýagdaýynda öýkeniň içinde ýerleşýän inçe gurluşy – interstisiý zeperlenýär. Adaty ýagdaýda bu öýkeniň gurluşy dem alanda giňelmegine kömek edýär. Emma IÖK ýagdaýynda bu öýken gurluşy galyňlaşýar, çişýär ýa-da ýaraly bolýar, bu bolsa howanyň erkin geçmegine päsgel berýär we gan oksigeniniň derejesini peseldýär.
“Gözlegler görkezýär: IÖK bilen kesellän adamlarda öýkeniň rak keseliniň döreme howpy umumy ilata garanyňda 3,5–7,5 esse ýokary. Şeýle hem öýkeniň rak keseliniň döreme howpuny öň geçirilen inçekesel (tuberkulioz) hem ýokarlandyrýar — 2 esse köpräk” diýip, hünärmen jemledi.
