Süýji keseliniň ýaş adamlar üçin täze howpy ýüze çykaryldy
Orhus Uniwersitetiniň (Daniýa) Diabeti öwreniş Merkezi tarapyndan geçirilen täze ylmy barlag, şeker diabetiniň 2-nji görnüşiniň (SD2) diňe bir özbaşdak kesgelmeýändigini, eýsem ýaş adamlarda beýleki hroniki keselleriň ösmegini hem çaltlaşdyrýandygyny görkezdi. Bu netijeler Ýewropa Diabeti öwreniş Assosiasiýasynyň (EASD) ýyllyk maslahatynda hödürlenildi.
Diabet we Mültimorbidlik: Baglanyşyk näderejede güýçli?
Geljekde bu mesele has-da giň ýaýramaga mümkin. Çaklamalara görä, 2050-nji ýyla çenli dünýäde takmynan 1,3 milliard adam SD2 bilen ýaşar. Diabetiň özi bilen bir hatarda, keselliler köplenç gipertoniýa, böwrek keselleri, depressiýa ýaly beýleki ýagdaýlar bilen hem ýüzbe-ýüz bolýarlar. Keselleriň şeýle utgaşmasy "mültimorbidlik" diýip atlandyrylýar we bu ýagdaý adamyň ýaşaýyş hilini düýpli peseldýär.
Şu wagta çenli alymlar diabetiň beýleki kesellere nähili çaltlyk bilen getirýändigine we bu prosesde ýaşyň nähili rol oýnaýandygyna doly düşünmeýärdiler. Muny anyklamak üçin alymlar 500 müňden gowrak adamyň maglumatlaryny seljerdiler. Gatnaşyjylaryň ortaça ýaşy 58 bolup, olar 15 ýyl dowam eden gözegçilik döwründe yzygiderli barlagdan geçirildi.
Ýaşlarda Has Çalt Progressiýa
Barlagyň netijelerine görä:
-
Diabet bilen kesellän adamlarda täze bir hroniki keseliň ýüze çykma tizligi her ýylda 5,7% ýokarlanýar.
-
Diabeti bolmadyk, ýöne başga iki hroniki keseli bolan adamlarda bolsa bu görkezijä 3,5% deňdir.
-
Umuman alanyňda, SD2 adamda başga bir keseliň döreme töwekgelçiligini 60% ýokarlandyrýar.
Bu ýagdaý esasan hem 40 — 55 ýaş aralygyndaky adamlarda has güýçli ýüze çykýar. Bu ýaş toparyndaky adamlarda birnäçe keseliň bilelikde ösmegi (mültimorbidlik) has çalt bolýar, hatda jyns, bilim derejesi we beden agramy ýaly faktorlar hem nazara alnypdyr.
Profilaktika we Irki Anyklaýyş Örän Zerur
Bu ylmy açyşlaryň esasynda alymlar ýaş adamlarda SD2-ä garşy göreşi güýçlendirmegiň möhümdigini belleýärler. Irki anyklaýyş, düzgünli bejergi we durmuş düzgünleriniň gowulaşdyrylmagy arkaly diňe bir diabetiň özi däl, eýsem onuň getirýän beýleki kynçylyklarynyň hem öňüni almak mümkin.
