Kwant prosessor bilen superkompýuteriň çaknyşygy: Geljegiň bäsleşiginde kim ýeňer?
Kwant prosessor bary-ýogy 20 minutda bir hasaplamany ýerine ýetirdi, ony adaty superkompýuter millionlarça ýylda-da ýerine ýetirip bilmändi diýip hasap edilýärdi. Ýöne garaşylmadyk ýagdaýlar hasaba alnyp, superkompýuter şol meseläniň bir bölegini bary-ýogy 2 sagadyň içinde çözüp bildi. Bu ýagdaý kwant tehnologiýasynyň doly agalyk etjekdigi baradaky pikiri sorag astyna aldy we ylmy jemgyýetde gyzgalaňly çekeleşmeleri döretdi.
Kwant hasaplamasy nämäni aňladýar?
Adaty kompýuterler 0 we 1 ýaly bitler bilen işleýärler. Kwant kompýuterler bolsa kubitler bilen işläp, şol bir wagtda birnäçe ýagdaýda bolup bilýärler (0, 1 ýa-da ikisi bir wagtda – superpozisiýa).
Bu bolsa olaryň:
Millionlarça ýagdaýy bir wagtda işläp bilmegine,
Adaty kompýuterler üçin mümkin bolmadyk meseleleri çözmegine,
Hatda ähli kriptografiýany döwüp, Älemi täzeden hasaplap bilmegine mümkinçilik döredýär.
Titana garşylyk: Kwant — Klassika bilen ýüzbe-ýüz
Ölçeg: Superkompýuter/Kwant prosessor
Kuwwaty: 10¹⁷ operasiýa/saniýa 10²⁴+ teoriýede
Takyklyk: Ýokary/Seslere duýgur
Elýeterlilik: Köpçülikleýin önümçilikde/Diňe laboratoriýada
Energiýa sarp edişi: Megawatlar/Milliwatlar
Bahasy: Has arzan/Häzirlikçe gaty gymmat
Näme üçin bu möhüm?
Kwant artykmaçlygy diňe bäsleşik däl — bu geljek üçin söweşdir:
Kiberhowpsuzlyk we kriptografiýa
Derman we belok modellemesi
Emeli aňyň ösüşi
Energetika we logistika
Eger-de kwant kompýuterler durnukly we giňeldilmäge ukyply bolsa, IT, ylym we ykdysadyýet düýpgöter üýtgäp biler.
Kwant çip tizligi bilen täsir galdyran hem bolsa, NVIDIA grafiki prosessorlary bilen işleýän superkompýuter şol meseläniň çaklama çözgüdini bary-ýogy birnäçe sagatda tapdy.
Bu bolsa:
Superkompýuter üçin algoritmleriň kämilleşdirilýändigini,
Kwant artykmaçlygynyň optimizasiýa bilen ýeňilip bilinjekdigini,
Ähli meseleleriň entek kwant tehnologiýasy bilen çözüljek dälidigini görkezýär.
Kwant bäsleşiginde kim öňdeligi eýeleýär?
Google — 2020-nji ýylda Sycamore bilen kwant artykmaçlygyny ilkinji yglan eden kompaniýa
IBM — kwant bulutlaryny döredýär, elýeterliligi giňeldýär
Hytaý — foton esasly kwant ulgamlaryny işläp düzýär
Russiýa we Ýewropa — milli kwant taslamalaryna maýa goýýar
Hindistan, Ysraýyl we BAE — güýçli maýa goýup, ýetişmäge çalyşýarlar
Netije:
Kwant prosessor — bu geljegiň tehnologiýasy, ýöne ýeke-täk däl. Klassiki kompýuterler entek ýitmedi.
Geljegiň hasaplamasy — gibrid bolar: emeli aň, biologiýa
we kriptografiýa üçin algoritmler iki dünýäniň iň gowy taraplaryny birleşdirer.
