Oba hojalygynda emeli aň: dronlar we neýrosetler geljegiň daýhançylygyny nähili üýtgedýär?
Penjab Oba Hojalyk Uniwersiteti (PAU) bilen Hindistanyň abraýly tehniki instituty BITS Pilani strategiki hyzmatdaşlyk yglan etdiler. Maksatlary — emeli aňy, dronlary we datçikleri daýhançylykda peýdalanmak arkaly hasyllylygy, howa şertlerine durnuklylygy we agrotehnologiýalaryň takyklygyny ýokarlandyrmak.
Oba hojalygynda emeli aňyň mümkinçiligi?
Häzirki zaman daýhany birnäçe kynçylyk bilen ýüzbe-ýüz bolýar:
Topragyň hasyllylygynyň pese gaçmagy
Howanyň üýtgemegi we gurakçylyk
Işgär ýetmezçiligi
Gübreleriň we ýangyjyň bahasynyň ýokarlanmagy
Emeli aň bu meseleleri çözmäge kömek edýär:
Meýdanlardan real wagtda maglumat ýygnamak bilen
Hasyllylyk we howanyň anomaliýasy boýunça çaklamalar
Suwarmagy we gübre bermegi optimizasiýa etmek
Dronlar arkaly ösümlikleriň ýagdaýyny yzarlaň
Tehnologiýalar meýdanda nähili işleýär?
PAU we BITS Pilani şu tehnologiýalary ulanýarlar:
1. AI bilen dolandyrylýan dronlar — meýdanlary uçup geçip, 1 sm² takyklykda ekinleri skan edýär; keselleri we gurakçylygy ir tapýar.
2. Köp faktoryly datçikler — topragyň çyglylygyny, pH derejesini we iýmit maddalaryny ölçemek üçin ulanylýar.
3. Maglumat analiziniň bulutly platformalary — daýhanlardan we hemra suratlaryndan gelen maglumatlary bir ýerde jemleýär.
PAU-dan professor Rakeş Kumar:
“Emeli aň arkaly agrotehnologiýalaryň netijeliligini 30–40% ýokarlandyrmak mümkin,” diýip belleýär.
Häzirki netijeler
2025-nji ýylyň pilot meýdançalary (Ludhiana şäherinde):
Bugdaý hasylynyň 28% artmagy
Suw sarp edilişiniň 40% azalmagy
Pestisidleriň sarp edilişiniň 35% azalmagy (takyk sepilmegi netijesinde)
Bu dünýä boýunça tendensiýamy?
Emeli aň oba hojalygynda global derejede giňden ýaýraýar:
ABŞ — sürüjisiz traktorlar we emeli aňly çaklamaly modeller;
Hytaý — mikrokömekçi howa şertlerini awtomatlaşdyryjy “akylly ýyly otaglar”;
Ysraýyl — çöl ýerlerinde emeli aň bilen dolandyrylýan damjalaýyn suwarmagy ornaşdyrýar.
Agrotehnologiýalar senagaty (“AgriTech”) häzirki wagtda ýylda $20 milliarddan gowrak bahalanýar we ösmegini dowam etdirýär.
Geljege näme garaşýar?
Emeli aň oba hojalygyny diňe däp-dessura esaslanýan ulgamlardan ýokary tehnologiýaly, durnukly we howanyň üýtgemegine garşy durup bilýän işe öwrüp biler.
Hindistan, Türkmenistan, Gazagystan we Özbegistan ýaly agrar ýurtlar üçin bu:
Ilaty azyk bilen üpjün etmegiň ýoly,
Eksport bazarlarynda öňdebaryjy bolmak mümkinçiligi.
Netije:
Emeli aň we dronlar indi fantastika däl — olar meýdanlarda işleýär. Kim bu tehnologiýalary ilkinji bolup ornaşdyrsa, şol diňe bol hasyl däl, eýsem bazarda bäsdeşlik artykmaçlygyny hem alar.
