Türkmen halysy — sungatyň beýik nusgasy
Nepisligi, owadanlygy, reňkleriniň özboluşly sazlaşygy bilen göreni haýrana goýýan türkmen halylarynyň şan-şöhraty dünýä dolýar. Kökleri asyrlaryň jümmüşine uzap gidýän türkmen milli halyçylyk sungaty häzirki wagtda diňe bir halkymyzyň däl, eýsem tutuş adamzadyň buýsanjyna öwrüldi. Munuň ajaýyp subutnamasy hökmünde türkmen halyçylyk däpleriniň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilendigini görkezmek bolar.
Ýurdumyzyň çäklerinde dokmaçylyk senedi gadymy döwürlerden bäri ýöredilip gelinýär. Halyçylyk sungaty hem öz gözbaşyny şol döwürlerden alyp gaýdýar. Daşary ýurtly syýahatçylar, alymlar, ýazyjylar we sungaty öwrenijiler dürli döwürlerde türkmen halylarynyň beýleki halklaryň halylaryndan nepisligi, berkligi we özboluşly nagyşlary bilen tapawutlanýandygyny nygtapdyrlar.
Mysal üçin, taryh ylymlarynyň doktory Wiktor Sarianidi türkmen haly nagyşlarynyň aglabasynyň gözbaşynyň gadymy döwürlere, hatda Neolit döwrüne çenli uzaýandygyny belleýär. Italiýaly syýahatçy Marko Polo bolsa türkmenleriň dünýäde iň owadan we bije nepis halylary dokýandygyny ýazypdyr.
Halyçylyk sungatymyzyň häzirki ösüş derejesi hem bu senediň dowamly ösüşde bolandygyny görkezýär. Gahryman Arkadagymyzyň "Arşyň nepisligi", "Janly rowaýat" ýaly eserlerinde bu baý mirasymyz giňden beýan edilýär. Türkmen halylarynyň şekil we reňk sazlaşygy, gölleriniň we nagyşlarynyň çuňňur many-mazmuny olaryň diňe bir öý bezegi bolman, eýsem halkymyzyň ruhy-medeni gymmatlygydygyny görkezýär.
Şu mesele bilen baglanyşykly pikirini beýan eden Soltangözel PAŞŞIKOWA, Çärjew etrabyndaky 2-nji orta mekdebiň başlangyç synp mugallymy, ilkinji zenanlar guramasynyň işjeň agzasy, şeýle belleýär:
"Biziň gelin-gyzlarymyzyň, ene-mamalarymyzyň el çeperligi bilen döredilen türkmen halylary diňe bir bezeg däl, ol taryhymyzyň, milli keşbimiziň, medeni mirasymyzyň göni güwäsidir. Halyçylyk — milli ruhuň keşbi. Men başlangyç synp mugallymy hökmünde ýaş nesillere halyçylyk sungatymyzy diňe bir öwretmek däl, onuň üsti bilen milli medeniýetiň gymmatlyklaryna hormat goýmagy hem öwretmegi baş maksat edinýän"
Gadymdan gelýän bu senet häzirki döwürde täze öwüşgin bilen ösýär. Täze halyçylyk kärhanalary açylýar, ýaş halyçy gyzlar milli nagyşlary öwrenýär, täze tehnologiýalar bilen utgaşyklykda haly önümçiligi kämilleşdirilýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň alyp barýan medeni syýasatynyň ajaýyp miwesidir.
Türkmen halysy — bu diňe bir haly däl, ol halkyň ýüreginden syzylyp çykan sungat eseridir. Ol beýik geçmişimiziň, şöhratly häzirki döwrümiziň we ýagty geljegimiziň nusgalyk nyşanydyr.
