Alymlar böwregiň işine zeper ýetirýän seýrek mutasiýany ýüze çykardylar

Bonn uniwersitetiniň alymlary, immun ulgamynyň möhüm bölegi bolan RIG-I reseptoryndaky mutasiýanyň, bedeniň goranyş ulgamyny özüne garşy öwürýändigini we böwrekleriň zeperlenmegi ýaly agyr awtoimmun alamatlary döredýändigini anykladylar. Barlagyň netijeleri Science Immunology (Scim) žurnalynda çap edildi.

RIG-I — bedeniň tebigy (dogabitdi) immun ulgamynyň esasy bölegi bolup, ol wiruslaryň RNK-syny tanap, antiwirus goranyşyny işjeňleşdirýär. Alymlar anyklaýyşlary ýaly, RIG-I E373A atly mutasiýa bu reseptory aşa duýgur edýär — netijede ol adamyň öz öýjük RNK-syny wirus diýip, nädogry tanap başlaýar.

Şeýle mutasiýasy bolan syçanlarda öz-özünden ýüze çykýan wolçanka görnüşli nefrit (böwrekleriň agyr suwuklama ýagdaýy) emele geldi. Klasiki wolçankadan tapawutlylykda, bu ýagdaý göni RIG-I-niň kadadan çykma arkaly işjeňleşmeginden döräpdi.

Alymlar şeýle hem: böwrekde köp mukdarda öndürilýän gysga Y-RNK ýagdaýy “ýalan howsala (ложная тревога)” hökmünde hereket edýär — ol mutasiýaly reseptor bilen birleşip, suwuklama ýagdaýyny döredýärndigini anykladylar.

RIG-I-niň nädogry işjeňleşmegi netijesinde organizmde interferonlar we hemokinler bölünip çykýar, olar bolsa immun öýjüklerini çagyryp, dokumalaryň zeperlenmesini güýçlendirýär. Emma alymlar CCR2 signal ýoluny (mono­sitleri çagyryjy ulgam) blokirlemegiň syçanlarda ýanma ýagdaýyny ep-esli azalýandygyny anykladylar — bu bolsa geljekde bejergi üçin mümkinçilik döredýär.

RIG-I genindäki mutasiýalar seýrek duş gelýän irsi keseller bilen baglanyşyklydyr — meselem, Singlton–Merten sindromy we sistemali gyzyl wolçanka bilen. Bu täze netijeler, immun ulgamyndaky şeýle üýtgeşmeleriň nädip anyk organlara zeper ýetirýändigini düşünmäge kömek edýär we mutasiýaly RIG-I reseptoryny ýa-da onuň bilen arabaglanyşykly Y-RNK-lary nyşana alýan täze bejergi usullarynyň işlenip düzülmegi üçin esas bolup biler.