Miopiýanyň we “Kompýuter alamatynyň” epidemýasy
Günleriň birinde çaganyň gözi kitapdan aýrylýar. Ol öz elindäki harplara has ýakyndan seretmäge başlaýar. Mugallymlar onuň nädogry oturyşyndan şikaýat edýär. Ene-atanyň hem gözünden düşen zat ýok – diňe kompýuteriň öňünde geçirilen sagatlar... Miopiýanyň – ýagny şowakörligiň – döwrebap jemgyýetde çagalarda nädip köpelýändigi indi diňe lukmançylyk meýdançasynyň däl, jemgyýetçilik pikiriniň hem gündelik temasy boldy.
Ýakyn aralykda gowy görüp, daşdaky zatlary aýdyň saýgaryp bilmezlik bilen häsiýetlendirilýän miopiýa, häzirki döwürde ýaş nesilleriň saglygyna abanýan uly howplaryň biri hasaplanylýar. Lukmanlaryň bellemegine görä, bu ýagdaý diňe genetika bilen däl, eýsem okuw we durmuş şertleriniň öwrülmegi bilen hem çuňňur baglanyşykly.
Ýagtylyk ýok bolsa, görşem ýitýär
Fransiýanyň Sorbonna Uniwersitetiniň göz lukmany Dr. Elise Laurent: "Çaga üçin iň esasy görme şertleri – ýagtylygyň ýeterlik bolmagy we göz üçin amatly aralykdaky iş gurşawydyr" diýip belleýär. Ol sözlerinde dowam edýär: "Ýeterlik derejede ýagtylandyrylmadyk otagda kitap okamak, telefony ýa-da kompýuteri aşa ýakyn aralykdan ulanmak göz myşsalarynyň dartylmagyna, netijede bolsa görmegiň pese gaçmagyna sebäp bolýar."
Mekdep ýaşyndaky çagalaryň okuwa bolan basyşy bilen bir hatarda, olaryň öýde we synpda nähili ýagtylykda işleýändigi hem miopiýanyň döremeginde uly rol oýnaýar. Elbetde, bu ýagdaý diňe bir kitap okamak bilen çäklenmeýär. Uzak wagtlap nädogry ýagtylykda ýazgy ýazylanda ýa-da nädogry oturylan ýagdaýda okuw alnyp barylanda, göz muskullarynda dowamly dartgynlylyk emele gelýär.
Ekranyň arkasynda gizlenen howp
Soňky onýyllykda göz lukmanlary täze bir beýlekä üns bermäge başladylar — bu hem "kompýuter alamaty" diýlip atlandyrylýan sindrom. Uzak wagtlap ekrana seretmek bilen baglanyşykly ýüze çykýan bu ýagdaýda gözüň gyzarmagy, guramagy, iki görme, kelle agyrylary, boýnuň we arka myşsalarynyň agyrylary ýaly alamatlar ýüze çykýar.
Aýratyn-da, çagalar kagyzdaky ýazgydan has az gözüni gyrpýar, bu bolsa gözleriň guramagyna getirýär. Elektron şekiller diskret piksellerden düzülendir we olar hemişe yşyk saçyp durýarlar. Yşyklandyrylyşy pes ýa-da göni gün şöhlesi ekrana düşýän ýagdaýda göze düşýän agram has-da artýar. Netijede, gözler yzygiderli dartgynlykda galýar.
Näme etmeli?
Göz lukmanlarynyň maslahatlaryna görä:
- 10 ýaşa çenli çagalar kompýuteriň öňünde 10–15 minutdan köp oturmaly däl.
- Her 20 minutdan soň gözüňi dynçlandyrmak üçin uzakdaky bir zada seretmeli.
- Gözüň yzygiderli gyrpylmagy we arakesmeleriň bolmagy göz saglygyny saklamaga kömek edýär.
- Monitorlaryň ýagtylygy we kontrasty amatly derejede düzülen bolmaly.
- Otagda ýagtylyk dogry paýlanmaly, göni ýagtylyk ekran ýüzüne düşmeli däl.
